Raise the Red Lantern

Zhang Yimou (1949) is met films als Het rode korenveld en Ju Dou de meest succesvolle regisseur uit – niet in! – de Volksrepubliek China. Met opnieuw de actrice Gong Li in de hoofdrol realiseerde hij in het afgelopen jaar Raise the Red Lantern, officieel een film uit Hong Kong, geproduceerd door de Taiwanese regisseur Hou Hsiao-Hsien.

Zoals in Het rode korenveld en Ju Dou is de hoofdrol niet alleen weggelegd voor een vrouw, maar koos Zhang Yimou weer voor een historische setting. Niet dat dat hem enigszins helpt bij de verspreiding van zijn films in eigen land, want zijn werk blijft verboden in China. De Chinese censors weten kennelijk donders goed hoe de situatie in hun eigen land is, hebben een supergevoelige antenne voor symboliek en zien onmiddelijk een eigentijdse boodschap in historische drama’s.

Raise the Red Lantern speelt zich af in het Noorden van China in de jaren twintig. Een jonge vrouw, Songlian, besluit na de dood van haar vader te stoppen met studeren en laat zich uithuwelijken als vierde vrouw van de vijftigjarige meester van een rijke familie. Door dit huwelijk levert ze uit aan een huishouden dat aan strenge regels is gebonden. Songlian maakt kennis met de drie eerste vrouwen van Chen en leert spoedig dat de meester de nacht doorbrengt bij de vrouw voor wier huis de rode lantaren wordt opgestoken. Voor hij daar binnentreedt wordt de betreffende vrouw op rituele wijze de voeten gewassen door enkele bedienden.

In de eerste plaats ervaart Songlian dat in deze streng gereglementeerde gemeenschap een enorme rivaliteit bestaat tussen haar drie voorgangsters, met ieder hun eigen rechten en nukken. Daartussen zal ze tegenover de meester – wiens gelaat we nooit zullen zien – haar eigen plaats moeten zien te veroveren. Langzaamaan leert ze de regels en geheimen van het huis kennen.

Geveinsde zwangerschap
Is het verhaal dat Zhang Yimou vertelt al intrigerend genoeg, hij legt er zijn kwaliteiten als cameraman (onder meer Rode aarde en The Big Parade) in door opnieuw een fabuleus gebruik van kleuren en een stijlvastheid die naadloos de stakke discipline in het huis van Chen dekt. Die strakheid en starheid van de regels en de rituelen van het huis, maakt Zhang zichtbaar en voelbaar in zijn camerastandpunten en het ritme van de montage. Dat maakt Raise the Red Lantern op het eerste gezicht minder spectaculair dan bijvoorbeeld Het rode korenveld, maar op den duur mist die cameravoering zijn effect niet.

Het zal niemand verrassen dat het uiteindelijk slecht afloopt met Songlian. Nadat een door haar geveinsde zwangerschap is ontdekt, zal ze definitief een outcast in die kleine gemeenschap zijn. Binnen een jaar is zij er in de mini-dictatuur van Chen ondergeschoffeld. De volgende echtgenote meldt zich reeds en over ‘de vierde vrouw’ wordt slechts meegedeeld dat ze inmiddels ‘gek’ is.

Wie dat (ook) wil, kan parallellen zien tussen de verhalen die Zhang Yimou vertelt en de Chinese samenleving. Natuurlijk zijn die er. Alleen hij doet of hij van niks weet en presenteert zich als een (film)verteller van historische gebeurtenissen. We kunnen ons gelukkig prijzen nu al van zijn films te kunnen genieten. Zijn landgenoten zullen nog wel even moeten wachten.