Poetry

Poëzie is een kwestie van goed observeren, zul je op elke willekeurige gedichtencursus horen. Poetry, losjes opgebouwd rond zo’n cursus, bewijst inderdaad dat er veel moois schuilt in het alledaagse.

Poetry is de vijfde film van regisseur Lee Chang-dong. Hij won er in Cannes de prijs voor het beste scenario mee en gooide eerder hoge ogen met Oasis (2002) en Secret Sunshine (2007).

Poetry biedt daarnaast een prettige kennismaking met actrice Yoon Jeong-hee, een grande dame van de Zuid-Koreaanse cinema. De 66-jarige actrice debuteerde in 1967 en schijnt meer dan 333 films gemaakt te hebben. Na tien jaar afwezigheid keerde ze terug voor de camera, en ze is fantastisch.

Haar personage in Poetry, de oude Mija, heeft beslist ook iets van een grande dame. Haar elegantie, haar fleurige kleding en haar lichte distantie maken Mija tot een opvallende verschijning. Haar aardse bestaan is zwaar – ze draagt de zorg voor haar kleinzoon, verdient de kost met de verpleging van een zwaar dementerende man en heeft problemen met haar gezondheid – maar mentaal lijkt ze onaantastbaar. Alsof ze elders vertoeft.

Dat Mija dromend door het leven gaat heeft ook een praktische oorzaak. Ze lijdt aan steeds groter wordende vergeetachtigheid. Zelfs alledaagse woorden begint ze te vergeten. De dokter denkt aan Altzheimer. Tot Mija lijkt het allemaal nauwelijks nog door te dringen, al schrijft ze zich wel in voor een cursus poëzie. Alsof ze zich zo aan ieder woordje, iedere herinnering, ieder beeld wil vastklampen. Ze wil, al was het maar één keer in haar leven, een écht gedicht schrijven.

En inderdaad: de cursusleider legt uit dat poëzie geen kwestie is van grote, mooie woorden, maar van goed kijken. En vanaf dat moment maakt Mija met aandoenlijke toewijding notities in haar zwarte aantekenboekje. Niet alles lijkt even geschikt, mooi of poëtisch: de demente Mr. Kang bijvoorbeeld, die stiekem een viagrapil slikt voordat zij hem in bad stopt; de zelfmoord van een jonge scholiere na een verkrachting door medescholieren… De werkelijkheid oogt wrang en lelijk.

Ook Mija’s kleinzoon blijkt betrokken bij de verkrachting. De ouders van de andere jongens proberen politievervolging te voorkomen door met haar ouders een schadevergoeding overeen te komen, maar erg veel hebben ze daarbij niet aan de wazige Mija. In een van de mooiste scènes reist ze naar het platteland om de moeder van het verkrachte meisje om vergeving te smeken. Ze laat zich echter volkomen meeslepen door de schoonheid van het moment en vergeet waarvoor ze kwam.

Lee Chang-dong, die Poetry opent met kringen in het water, is een meester van het detail. Zijn films ogen alledaags en schuwen vaak ook het politieke commentaar niet, maar thematisch reiken ze veel verder. Net als in Secret Sunshine reflecteert Lee Chang-dong in Poetry op schuld, verlossing, troost, vergeven en vergeten. En meer nog misschien dan in die eerdere film is Poetry geslaagd omdat hij zijn hoofdpersonage daarbij met zoveel kalmte en tederheid schetst. In Secret Sunshine werd het hoofdpersonage verscheurd door de dood van haar zoontje. Mija, in het zicht van haar eigen dood, vervaagt eenvoudigweg. “De tijd verstrijkt en bloemen vergaan…” Mija’s eerste echte gedicht begint even banaal als het potje badminton waarmee de film eindigt, en toch kwam Lee Chang-dong daarmee zelden dichter geweest bij de essentie van zijn kunst.