PARIS S’EVEILLE

Olivier Assayas geldt als een belangrijke vertegenwoordiger van de jonge Franse cinema. Zijn vorige film, L’enfant de l’hiver, trok de aandacht op internationale festivals en Paris s’eveille was een groot commercieel succes in Frankrijk. Waar L’enfant de l’hiver echter blijk gaf van een eigenzinnige aanpak, is Paris s’eveille een teleurstellende mainstream-produktie.

Voordat hij ging filmen was Assayas criticus en scenarist. Hij was van 1980 tot 1985 redacteur van het befaamde Cahiers du Cinéma en schreef o.a. mee aan de scenario’s voor Rendez-vous (met Juliette Binoche, onlangs door de Tros vertoond) en Le lieu du crime van André Techiné. In 1986 maakte hij met Désordre zijn eerste lange speelfilm en in 1989 verscheen L’enfant de l’hiver.
Dit winterkind was een onbeschaamd heftig vormgegeven en geacteerd melodrama. Ontdaan van omgeving en kleur was alle aandacht gericht op de acteurs, veelal in close-up. De zowel formele als emotionele uitvergroting leidde tot een bijzondere film. Uit een naar aanleiding van L’enfant de l’hiver verschenen interview blijkt dat de aanvankelijke belangstelling van Assayas voor de formele aspecten van film is verschoven naar enthousiasme voor wat je met acteurs kunt bewerkstelligen. Hij ontwikkelde een voorkeur voor filmen op basis van de personages, die een archetypische functies vervullen.
In Paris s’eveille staan de personages nog steeds centraal, maar is van archetypes geen sprake meer. De drie karakters die voor ons tot ontwaken worden gebracht zijn onmiskenbaar van vlees en bloed.
Jean-Pierre Léaud speelt Clément, een wat labiele veertiger met connecties bij de televisie. Deels uit liefde, deels vanwege die connecties woont de 18-jarige Louise (Judith Godrèche) met hem samen. Na vier jaar afwezigheid keert Cléments 19-jarige zoon Adrien (Thomas Langmann) weer terug naar het huis van zijn vader. Aanvankelijk is er slechts wederzijdse irritatie tussen Louise en Adrien, maar die wordt omgezet in liefde. Louise verbreekt de wankele relatie met Clément om met diens zoon te gaan leven. De rest van de film is vooral een verslag van de even moeizame verhouding die hierop volgt. De keuze van Louise om haar ambities voor een baan bij de televisie meer met haar lichaam dan met haar hoofd te realiseren leidt tot een breuk met Adrien. Enige maanden later zijn Clément en Louise relatief gelukkig met nieuwe partners en is Adrien even spoorloos als hij voor deze episode was.

Irritant
Slechts een van de drie acteurs weet binnen deze emotionele driehoek te boeien. De jonge acteur Thomas Langmann combineert een olijk hoofd met een melancholieke uitstraling die je niet snel vergeet. Hij viel al op in Nuit et jour van Chantal Akerman en speelde inmiddels ook in L’amoureuse van Jacques Doillon. Assayas beroemt zich er op dat hij de voormalige Nouvelle Vague-acteur Léaud van een nieuwe, tragische dimensie heeft voorzien. De Fin Aki Kaurismäki gebruikte die dimensie in zijn laatste twee films echter heel wat overtuigender. Judith Grodèche tenslotte, wiens personage zich gaandeweg de film tot hoofdpersoon ontwikkelt, speelt een dom en irritant wicht. Dat mag je de film niet aanrekenen, maar het wordt er niet interessanter op.
Toch moeten we het met deze drie mensen en hun onderlinge verwikkelingen doen, want meer biedt de film niet. Paris s’eveille lijdt aan een teveel aan ‘gewoon’. Niets is bijzonder, of lijkt voor Assayas van belang te zijn. Zo’n uit het leven gegrepen grote-stadsdrama boeit alleen als de maker er zijn persoonlijke stempel op drukt, zoals Téchiné dat bijvoorbeeld onlangs deed in J’embrasse pas. Nu is Paris s’eveille niet meer dan een loos staaltje naturalisme dat het ene oog in, het andere oog uit sijpelt.
Assayas heeft niets te melden. In L’enfant de l’hiver werd dat verhuld door de vorm, bij de rechttoe rechtaan-aanpak van Paris s’eveille valt het jonge Franse talent door de mand.

Mark Duursma