NUE PROPRIÉTÉ

Met zijn derde film maakt Joachim Lafosse (folie privée) sinds z’n première in Venetië vorig jaar een zegetocht door de internationale festivalwereld. De greep van het gezin, gefilmd met rust en virtuoze distantie.

Hoewel de abominabele kwaliteit van veel films en televisieprogramma’s recht doet aan de beschrijving die Federal Communications Commission-voorzitter Mark Fowler in 1981 van het televisiemedium gaf, namelijk ‘gewoon weer een ander apparaat, een broodrooster met beelden’, leveren ze soms toch ook messcherpe, bezielde portretten af.
Na een pijnlijke scheiding woont Pascale (Isabelle Huppert) in een grote boerderij met haar twee zoons Thierry en François. Pascale is verliefd op de buurman en wil het liefst met hem naar het zuiden om daar samen een bed & breakfast te beginnen. Maar dat betekent dat het huis moet worden verkocht. Vooral Thierry heeft daar veel moeite mee want beide zoons zijn in het huis opgegroeid. Zodra Pascale haar plannen voorzichtig peilend op tafel legt, slaat Thierry door en komen de verhoudingen op scherp te staan.

Doorwinteren
Om de zo nu en dan problematische verhoudingen in het gezinsleven te accentueren kun je een verhaal vertellen over een incestueuze club psychopaten — zie ‘Rouw siert Electra’ van Toneelgroep Amsterdam, een bewerking van de Oresteia van Aeschylos die dezer dagen door het land trekt — of je laat voorzichtig zien hoe mensen ongebonden willen zijn maar tegelijkertijd van elkaar afhankelijk zijn. Twee manieren om verwrongen verhoudingen duidelijk te maken.
nue propriété is pas Lafosse’s derde speelfilm maar de film ademt een volwassenheid die veel regisseurs na een heel leven nog niet weten te bereiken. Voor een groot deel zit ‘m dat in de vorm. Je kunt een verhaal van A tot Z filmen en de kijker het gevoel geven dat het verhaal speciaal voor hem werd geschreven en dat de film een wereld is die verder buiten de beelden niet bestaat. Of je kunt een verhaal binnenvallen, de toeschouwer daar iets van meegeven en dan weer vertrekken. De kijker voelt dat het verhaal vóór hem bestond en na hem door zal gaan. In die benadering zit een soort respect. Het maakt die kijker onderhevig aan het verhaal, aan de archetypische gebeurtenissen, in dit geval aan de warme en koude machinaties van het doorgewinterde gezinsleven. Dat de kijker aan de kant staat en even binnen mag kijken, wordt versterkt door de bijna bewegingloze cameravoering waarbij Lafosse ervoor koos om nauwelijks vanuit meerdere standpunten te filmen: we lopen binnen en kijken mee.
En dan is er nog, voilà, het spel van de acteurs. Zowel Thierry (Jérémie Renier, eerder te zien in l’enfant) als Huppert zijn ‘formidable’. Broer Francois (Yannick Renier) is trouwens in werkelijkheid ook Thierry’s broer en dat verklaart misschien waarom iedereen zo fantastisch op elkaar is ingespeeld.
In nue propriété moeten Pascale en Thierry en François alledrie nog steeds volwassen worden, alledrie leren dat ze de wereld alleen tegemoet moeten treden. Ook Pascale wordt verlamd door die oude banden en de buurman, die haar lange tijd steunt, krijgt dat ook door en wil haar dan niet meer helpen. Leer eerst maar op eigen benen staan. Maar in een geboortehuis, op eigen grond, kan dat misschien helemaal niet.

Ronald Rovers