No Data Plan

Fantoomrit door een land met systemische grenzen

Dit aangrijpende videodagboek documenteert hoe een illegaal in Amerika woonachtige regisseur van Filipijnse afkomst per trein door het land reist om zijn moeder te bezoeken. Het perspectief van de observerende camera is een logisch gevolg van de kwetsbare positie waarin de filmmaker zich al bijna zijn hele leven bevindt.

De in Amerika woonachtige, maar uit de Filipijnen afkomstige regisseur Miko Revereza documenteert in No Data Plan zijn treinreis van Los Angeles naar New York, een even noodzakelijke als risicovolle tocht. Daarmee zet Revereza, die illegaal in de Verenigde Staten woont, zijn eigen leven op het spel: onder Trump lopen ongedocumenteerde immigranten een groot risico op deportatie.

Zijn eerste lange film werkt met twee visuele sporen: via de ondertiteling – een volledig autonoom tekstueel element dat niet naar uitgesproken tekst of voice-over verwijst – leren we over de intieme familieproblemen die de reden vormen voor Revereza’s bezoek aan zijn moeder. De beklemmende digitale shots vanuit de treinwagon plaatsen het publiek in zijn onveilige positie. Revereza filmt zonder ongewenste aandacht op zich te vestigen. Zo krijgt No Data Plan een spookachtige kwaliteit, want Revereza’s aanwezigheid is altijd voelbaar, terwijl hij tegelijk zo onzichtbaar mogelijk moet zijn.

Het plaatst dit krachtige filmische gebaar in een lange traditie van fantoomritten of panoramafilms, stille films uit het tijdperk voor de verhalende film waarin een camera bevestigd aan de voorkant van bijvoorbeeld een trein de rails en het passerende landschap waarneemt. Zulke films zijn ingegeven door een imperialistische en koloniale drijfveer om omgevingen en streken te tonen die een filmpubliek anders nooit had kunnen zien. Revereza ondermijnt dat mechanisme: door een landschap te filmen waar hij geen deel van mag uitmaken, levert hij commentaar op de bevoorrechte positie waarin veel filmkijkers zich bevinden.

IFFR Unleashed biedt de film aan, ook als double bill met het door Revereza geselecteerde A.K.A. Don Bonus (1995) van Sokly ‘Don Bonus’ Ny en Spencer Nakasako, een eveneens rauw videodagboek van een Cambodjaanse tiener die zijn laatste schooljaar voor het afstuderen documenteert. In een ontroerend, voor IFFR geschreven essay over A.K.A. Don Bonus beschrijft Revereza de inzichten die deze inspiratiebron hem hebben gegeven: ‘We leefden in Amerika, maar diens systemische grenzen probeerden ons nog steeds buiten te sluiten.’