NELL

Nell is gebaseerd op het toneelstuk ‘Idioglossia’ van Mark Handley. Idioglossia betekent ‘eigenaardige, excentrieke taal’ en verwijst naar de bijzondere taalontwikkeling die soms bij twee- of meerlingen ontstaat. Hoofdpersoon Nell is in haar taalgebruik zeker eigenaardig, maar in haar nonverbale gedrag is ze dat nog veel meer. Als een soort Amerikaanse Jomanda heelt ze alle wonden van de mensen om haar heen.

Meteen in het begin al doet de film het ergste vrezen. De toonzetting is romantisch. In vogelvlucht zien we zien de ongerepte natuur waarin het verhaal zich afspeelt. Arts Jerome Lovell (Liam Neeson) onderzoekt op verzoek van de plaatselijke sheriff een pas overleden vrouw. Ze woonde alleen, ver afgelegen in de bossen. Dan blijkt er opeens nog iemand in de hut te zijn: Nell (Jodie Foster). Als Lovell haar in de gaten krijgt begint ze hard te schreeuwen. Ook Lovell schrikt zich dood en neemt de benen.
Hoewel het de nadrukkelijke bedoeling van regisseur Michael Apted was het verhaal zo realistisch mogelijk te filmen, zadelt hij ons meteen al op met een uiterst eenzijdig beeld van de natuur waarin Nell opgroeit. Die is alleen maar mooi, idyllisch, en zoals we nog zullen zien, de zon schijnt er altijd.
Lovell komt terug en probeert contact te krijgen met deze jonge vrouw, die een dochter van de overledene blijkt te zijn. Hij roept de hulp in van psychologe Paula Olson (Natasha Richardson). Daar krijgt hij onmiddelijk weer spijt van, als de psychologe Nell wil laten opnemen in een kliniek. Ter observatie, als een ‘vreemd creatuur’. Er moet een rechter aan te pas komen om een opname te verhinderen. Besloten wordt dat Lovell en Olson allebei ter plekke Nell zullen observeren voor een periode van drie maanden, waarna het ‘hoe verder’ bepaald zal worden. Gek zijn beide onderzoekers bepaald niet op elkaar. Althans, nu nog niet. Maar ze passen fysiek en verder zo prima bij elkaar, dat ze elkaar vast gauw leuk zullen gaan vinden.

Katalysator
En inderdaad. Nell mag dan wel ‘wild’ lijken, ze is op z’n minst een heel nobele wilde. Haar bijzondere gave om mensen precies daar te raken waar ze emotioneel geblokkeerd zijn, pakt voor zowel Lovell als Olson gunstig uit. Nell is de katalysator in een proces waarin ze niet alleen hun emotionele kwetsuren verwerken, maar ook de liefde weer herontdekken. Er ontstaat een harmonieuze liefdevolle band tussen de drie betrokkenen. Spelenderwijs wordt Nells taal ontcijferd en het mysterie rondom haar bestaan opgehelderd. En dat allemaal in een tijdsbestek van drie maanden.
De media hebben inmiddels lucht gekregen van Nell, en beginnen het sprookje te verstoren. Tijdens de vervolgzitting in de rechtszaal pleit Nell voor de mogelijkheid haar eigenheid te bewaren en ze wijst op het gebrek aan werkelijk contact dat ze om haar heen bespeurt. Op de vraag ‘wat nu’ krijgen we echter geen antwoord.
Nell roept onmiddelijk de herinnering op aan Victor, die ongeveer tweehonderd jaar geleden alleen leefde in de Franse bossen en op een bepaald moment ontdekt werd. Of aan Genie, die de eerste tien jaar van haar leven in een donker isolement moest leven. Een klassiek geval is ook Kaspar Hauser, reeds meermalen het onderwerp van verfilming, onder andere door Werner Herzog. Deze kinderen deelden na hun ontdekking een treurig lot. Ze liepen vast in de tijdelijke publieke belangstelling en de eindeloze stroom deskundigen die zich met hen bemoeiden. Nell is fictie en je kunt haar zien als een poging een acceptabeler alternatief te creëren.

Hoofdrol
Een antwoord op de werkelijke problemen die zo’n ontdekking met zich meebrengt, krijgen we echter niet. We weten nu wel dat het allemaal echt goed komt. Jodie Foster heeft een flinke vinger in de pap gehad in Nell. Ze speelt niet alleen de hoofdrol (in de Verenigde Staten wordt al druk gespeculeerd over haar derde Oscar voor deze rol), maar is tevens co-producente. De aandacht in de media gaat tot nu toe bijna exclusief naar haar, en niet ten onrechte. Het is haar interpretatie van Nell die de film zijn waarde geeft.
Voor de rest schetst de film het ene stereotiepe beeld na het andere, niet alleen wat de natuurlijke omgeving betreft. De media en de wetenschappers zijn en blijven allemaal maar niks, ook al is Olson veranderd. De ‘wilde’ vrouw wordt weliswaar niet gezien als een minder ontwikkeld of gehandicapt mens, maar — integendeel — als een soort heilige, waar wij als gewone mensen veel van kunnen leren. Het probleem is dat we van dit soort stereotypen of omkeringen in het tegendeel niets wijzer worden. Het daagt niet uit, het voegt niets toe. Van een realistisch alternatief is dan ook geen sprake.

Claudi Hulshof