Nachmittag

Veel van de personages in de films van de Neue Berliner Schule zijn voortdurend onderweg. Naar hun werk, op vakantie, of zomaar on the road. Vaak in het achterland tussen Berlijn en de Poolse grens. Het nieuwe niemandsland als decor voor ontheemding.

Het Filmfestival van Rotterdam heeft het afgelopen decennium keurig de vijf speelfilms van de Duitse actrice, scenariste en regisseuse Angela Schanelec (46) vertoond. Haar meest recente film Nachmittag stond op het afgelopen festival zelfs in het maestro-programma Kings & Aces. Toch zijn de films van Schanelec nooit opgepikt door een Nederlandse distributeur. Vreemd wel.

In de Berlijnse villa aan de Potsdamer See, waar het onderhuidse drama van Nachmittag gedurende enkele lome zomerdagen speelt, is het spannend genoeg. In een opvallend zelfverzekerde en beheerste stijl zwerft Schanelec door het Berlijnse bourgeoislandschap van schrijvers, acteurs en studenten die in een zesmansformatie klem blijken te zitten tussen hun rijkdommen: de brede, lommerrijke laan aan de voorzijde en het prachtige, spiegelende meer aan de achterzijde van het riante huis.

Behalve het materiële gevang, toont Schanelec ook de emotionele wonden die continue zelfreflectie, of noem het gewoon egocentrisme, veroorzaken. Lamme levens zijn het, die Schanelec opdiept, maar omdat ze in het treurspel ook licht en liefde laat doordringen en de mensen niet veroordeelt, hypnotiseert het. Schanelec goochelt dan lustig met tegenstellingen en verwachtingen. Zelf speelt ze de moeder/actrice met het magere, nerveuze lichaam die dan weer een zachte, meisjesachtige stem blijkt te hebben. En de bijrol van het studerende buurmeisje kan na verloop van tijd opeens een hoofdrol blijken.

Niet bij de tekst, maar bij de sfeer van Tsjechovs toneelstuk De meeuw ging Schanelec te rade, waardoor in Nachmittag een mooie, heldere echo doorklinkt van de verwikkelingen in de negentiende-eeuwse bovenklasse in Rusland. En dat alles aan een rimpelloos meer net even buiten Berlijn.