Mug

Het nieuwe gezicht van Jezus

  • Datum 03-06-2019
  • Auteur Alexander Zwart
  • Thema Filmkrant 421
  • Gerelateerde Films Mug
  • Regie
    Małgorzata Szumowska
    Te zien vanaf
    06-06-2019
    Land
    Polen, 2018
  • Deel dit artikel

Met een scherp oog en zwart-humoristische toon wordt in Mug de streng-katholieke gemeenschap van een Pools dorpje geportretteerd. In deze nieuwe Elephant Man krijgt een man een gezichtstransplantatie die zorgt voor sociale uitsluiting.

In Mug (Twarz) beweren een aantal gemeenteambtenaren dat het beeld van Christus Koning (in het echt staat het in het Poolse Świebodzin) met zijn 33 meter hoger is dan het bekende Christusbeeld in Rio de Janeiro. Wat niet in de film zit is dat het de eer van het grootste Christusbeeld ter wereld maar een aantal jaar had, want in 2011 kwam in de Peruviaanse hoofdstad Lima een Jezusbeeld dat een meter hoger was, om vervolgens weer afgetroefd te worden door de aankondiging van een 39 meter hoog beeld in Split, Kroatië.

Het is een tekenend voorbeeld. Dit geloofsfanatisme, op de rand van groots en platitudes, is precies wat de Poolse regisseur Małgorzata Szumowska (Elles, 2011; In the Name Of, 2014) in haar film aankaart. Al blijft het daar niet bij. Ze giet het in een eigenzinnige mix en zet het op de eurodanceklanken van Gigi D’Agostino. Jezus is in dit geval Jacek (Mateusz Kościukiewicz), een langharige, mysterieuze jongeman die er zijn eigen wetten en regels op nahoudt. Vanwege dat haar noemen de lokale dronken bejaarden in de supermarkt hem al Jezus, en niet geheel toevallig in deze context: zijn werk bestaat uit het samen met een hele ploeg bijschaven en in elkaar zetten van dat enorme Jezusbeeld in zijn Poolse provincieplaats. Maar als Jacek rond Kerstmis aan dat beeld van Christus werkt en van een stellage valt, wordt hij opeens zelf de lijdende figuur. Alleen een gezichtstransplantatie kan hem nog redden.

Szumowska vertelt Jaceks verhaal met voelbare kritiek en presenteert het als een modern kerst- en paasverhaal ineen: de geboorte van Jezus en de wederopstanding met een nieuw gezicht. En alle afgunst en moderne-mediagevolgen die daaruit voortkomen. Haar film is een nieuwe Elephant Man (David Lynch, 1980) met dat verschil dat haar hoofdpersoon juist door een corrigerende operatie als buitenstaander wordt gezien. Volgens de vrome katholieke plattelandsaard zijn zulke operaties, of ze nu een leven redden of niet, tegen Gods wil. En dus hoeft het geredde slachtoffer niet op medeleven te rekenen. Sterker nog, zijn nieuwe onappetijtelijke voorkomen zet hem aan de zijlijn.

In een zwart-komische toon roept Mug terechte vragen op over religie, aantrekkingskracht en hoe (medische) vooruitgang in sommige gemeenschappen helaas gepaard gaat met ethische achteruitgang. Het poëtische camerawerk van Szumowska’s vaste medescenarist en cameraman Michał Englert sluit daarbij aan. Net zoals er zorgvuldig aan het Jezusbeeld wordt geschaafd, zo creëert Englert met precisie zijn vervreemdende beelden. En zo blijft ook deze film zelf, net als hoofdpersoon Jacek, een vreemde eend in de bijt. Soms out of focus, soms maar een streepje aan scherpte. Echt grip krijgen is er bewust niet bij. Met hun Jezus-parabel zoeken Szumowska en Englert het hogere en spirituele in de strenggelovige maar toch veel te nuchtere dorpssferen.