In the Name of

Gordiaanse knoop

“In ieder van ons is een kern die vrij van zonde is. Dat maakt ons gelijk.” Die woorden uit de preek van een met zijn homoseksualiteit worstelende Poolse priester vormen een prachtig contrapunt met de afwijzing waaraan hij blootstaat.

Bij de première vorig jaar in Berlijn benadrukte de Poolse Malgorzata Szumowska (Elles) dat we haar film niet het etiket ‘homofilm’ op moesten plakken. Toch won In the Name of daar de Teddy Award voor beste productie met een non-heterothema. Maar ze heeft gelijk. Dit drama over onderdrukte seksualiteit in een conservatief Pools milieu is geen typische doelgroepfilm. Eerder roept het herinneringen op aan het engagement van de Poolse cinema uit de jaren zeventig. In the Name of is in de eerste plaats een krachtig, sterk geacteerd drama waarin morele kwesties serieus worden genomen. Er staat iets op het spel.

Met deze betrekkelijk intuïtief gecomponeerde film kruipt Szumowska in de huid van Adam, een katholieke priester die na een overplaatsing in een klein dorpje werkt. De reden voor deze degradatie is met geheimzinnigheid omgeven. Hoe het precies zit komt geleidelijk aan het licht wanneer een opstandige jongeman uit het dorp Adams aandacht trekt. We vermoeden dat het celibaat een manier was om zijn homoseksualiteit te ontvluchten. Zie ook het verrassende en suggestieve slotbeeld.

Meer dan van dialoog en dramatische verwikkelingen moet In the Name of het hebben van krachtige, soms zelfs poëtische beelden en geladen momenten vol onderhuidse of openlijke spanning. Cameraman Micha? Englert was ook co-scenarist. De opening bestaat bijvoorbeeld uit een lange, bijna documentaire scène waarin we dorpsjongens zien voetballen, stoeien en elkaar pesten. Een tafereel dat een heel fysiek gevoel oproept. Het is een sensualiteit die vaker terugkomt, zoals wanneer we Adam in het maïsveld zien huilen als een wolf.

In conservatieve Poolse kringen zal In the Name of zeker voor controversieel doorgaan. Ook de associatie met misbruik door priesters is tegenwoordig snel gemaakt, maar de film vermijdt dat onderwerp juist. Die toont vooral de gordiaanse knoop van onderdrukte gevoelens en het natuurlijke verlangen naar intimiteit.

Ja, ook het conservatisme van de kerk en het doodzwijgen komen scherp genoeg in beeld. Een pamflet is het echter niet. Szumowska onderzoekt vooral de menselijke kant van de zaak. Hoe genuanceerd ze zich opstelt blijkt onder andere uit één van die ontroerend mooi geformuleerde preken die Adam houdt. Een moment van licht in een schemerige wereld.