Millennium: Mannen die vrouwen haten

Na tien miljoen verkochte boeken is er nu de eerste film naar de Millennium-trilogie: Mannen die vrouwen haten. Introducing: hoofdpersoon Lisbeth Salander, een Pippi Langkous-achtige hacker, als de Harry Potter voor de cyber age.

Ze zijn totaal verslavend: de drie postuum verschenen boeken van de Zweedse journalist Stieg Larsson die als de Millennium-trilogie sinds hun verschijnen in 2005 een klein naaldbos aan papier hebben opgeslokt. Waaraan het ligt weet bijna niemand. Ze zijn niet bijzonder goed geschreven (en zeker niet in de Nederlandse vertaling), ze zijn in totaal bijna tweeduizend pagina’s dik, hoofdpersoon Mikael Blomkvist is als idealistische, maar beetje morsige journalist op leeftijd een ongewoon a-sexy sekssymbool en zijn sidekick Lisbeth Salander een norsige hoogbegaafde hacker met het uiterlijk van een anorectische cyberpunk.

Maar één ding kon die Larsson wel en dat is een verhaal vertellen. Over hoe die Blomkvist en Salander een hele reeks verjaarde maar niet minder akelige misdaden tegen vrouwen oplossen (vandaar de originele Zweedse titel van het eerste deel: Män som hatar kvinnor,  ‘Mannen die vrouwen haten’, de Engelse titel van de film is The Girl with the Dragon Tattoo). Als je er eenmaal inzit, ben je zo 1.780 bladzijden verder.

Rituele moorden
Meer nog dan die mix van misdaad, idealisme, politieke corruptie, seks, twee onverwachte buddy’s, is het geheim van de Millennium-boeken dat ze zo, eh, filmisch zijn geschreven. En daarmee wordt in dit geval bedoeld, dat alle hoofdstukken, plotwendingen en cliffhangers door een uitstekende editor aan elkaar zijn geplakt. Je blijft maar bladzijden omslaan. Om al die bladzijden vervolgens in te dikken tot een (toch nog) bijna tweeënhalf uur durende film is geen sinecure, maar regisseur Niels Arden Oplev (een ervaren Zweedse tv-maker) is er uitstekend in geslaagd. Mannen die vrouwen haten is perfect en verdienstelijk. In een keurig kil palet sleurt de film je de Zweedse winter en de bijbehorende ijselijke temperamenten in.

De vergelijking met de Harry Potter-filmfranchise dringt zich op. Alles zit erin: de autobiografische (Larsson had zelf ook een links opinietijdschrift) perikelen rondom Blomkvists blad Millennium, zijn verhouding met de getrouwde hoofdredacteur Erika, de gluiperige advocaat Nils Bjurman, de strijd tussen oud en nieuw geld in de Vanger-familie en natuurlijk de verdwijning van Harriët Vanger waardoor een hele reeks rituele moorden op vrouwen wordt opgerakeld.

Literaire critici hebben zich al uitgeput om te beschrijven hoe dicht de missie van journalist-speurneus Blomkvist bij die van Larsson zelf lag. Maar of hij echt een diepere bedoeling met zijn beschrijvingen had, blijft speculatie. En dat is wat je uiteindelijk ook enigszins mist in de film. Dat beetje meer, dat van een uitstekende boekverfilming ook een film met een visie, met een opinie maakt, die een parallelle wereld oproept, die je zo voor de echte werkelijkheid zou kunnen schuiven. Dan zouden al die complotten en gruwelijke karakters pas echt gevaarlijk worden. Maar wie kniest met nog meer van het lekkere zelfde in de maak? Deel twee wordt al dit najaar in de Zweedse bioscopen verwacht. En feit blijft dat met Lisbeth Salander de filmgeschiedenis weer een aantrekkelijk archetypisch personage rijker is: een Pippi Langkous voor de cyber age.