Merckx

De mythe van de kannibaal

  • Datum 05-02-2025
  • Auteur Omar Larabi
  • Thema Filmkrant 476IFFR
  • Gerelateerde Films Merckx
  • Regie
    Boris TilquinChristophe Hermans
    Te zien vanaf
    06-02-2025
    Land
    België, 2025
  • Deel dit artikel

Merckx

In een volledig uit archiefbeelden opgebouwde sportdocumentaire wordt de mythe rond Eddy Merckx nieuw leven in geblazen.

“Hij was een beest, een écht beest”, beweert de Italiaanse wielrenner Felice Gimondi in Merckx over zijn gevierde Belgische concurrent. Die woorden contrasteren met de Eddy Merckx die documentairemakers Boris Tilquin en Christophe Hermans in hun film opvoeren.

De wielrenner, die tussen 1969 en 1974 vijf keer de Ronde van Frankrijk won, manifesteert zich in de eerste scène uit de film – hij is dan 23 jaar jong – als een charismatisch atleet. Enkele scènes verderop vertelt hij over zijn ambities: “Ik probeer zo min mogelijk tijd te verspillen, want verloren jaren haal je niet meer in. Dus ik probeer niet te treuzelen.”

In Merckx’ bespiegelingen zit een zekere nederigheid besloten die diametraal staat op de bijnamen die hij kreeg. ‘De kannibaal’ was misschien wel zijn bekendste geuzennaam. Toepasselijk in die zin dat hij gedurende zijn hoogtijdagen, tot grote ergernis van de niet-Belgische pers, als een veelvraat alles won wat er te winnen viel. Tilquin en Hermans tonen in vele scènes hoe dat eruitzag, met een groots sportman die gedurende bergetappes losbrak van het peloton en kilometers alleen voortploeterde op mistige bergtoppen.

De mythe is levensecht, lijken de makers te insinueren. Onderdeel van die mythe is ook de illusie dat de wielrenner zich niet schuldig maakte aan dopinggebruik, ondanks het feit dat hij zelf in 2007 bevestigde tijdens wielerkoersen weleens pemoline – een middel dat het zenuwstelsel stimuleert – tot zich te hebben genomen. Merckx wordt in juni 1969 voor het eerst betrapt op doping, tijdens de Ronde van Italië. Tijdens een beroemd radio-interview, dat ook werd gefilmd, mekkert een wenende Merckx dat hij onschuldig is. Is dit bij nader inzien een sterk staaltje acteren? Daar lijkt het wel op: de wielrenner werd later nog twee keer gesnapt.

Maar de mythe boette niet aan kracht in, zeker niet in België. De spannende synthesizersoundtrack, die klinkt onder zinderende archiefbeelden van afdalingen, bevestigt dat nog eens. De film laat zien hoe die mythe ontstond. Omstanders van een wielerkoers ergens in de jaren zestig omschrijven Merckx als “een ambassadeur van België”. Het maakt niet uit of hij “Waals of Vlaams is”, merkt een ander op. Hij is van ons, lijken ze te zeggen.

Ironisch genoeg, en dat zullen Tilquin en Hermans niet zonder reden hebben gedaan, passeert in hun film ook een scène over Merckx’ dieet de revue. ‘De kannibaal’ at natuurlijk geen mensenvlees. Integendeel: hij fokte duiven die zijn moeder voor hem klaarmaakte – misschien wel zodat hij nog sneller over het asfalt kon vliegen.