MAYBE SWEDEN

Margien Rogaar maakte eerder indruk met haar One Night Stand-televisiefilm au cicogne: een gezin met puberkinderen op vakantie in Frankrijk, ieder op zijn eigen wijze ongelukkig. Dat schuren en wrikken tussen individu en groep is ook het thema in maybe sweden, Rogaars speelfilmdebuut.

Margien Rogaar maakte maybe sweden in samenwerking met theatergroep Wunderbaum, een theatergroep wier werkwijze herinnert aan die van het legendarische Werkteater. Ze zijn een collectief zonder regisseur (het bestaat nog!), hebben samen een idee en gaan dan met improvisaties aan de slag om tot een voorstelling te komen. Rogaar vatte het plan op om dat proces in een documentaire vast te leggen, maar dat veranderde in het idee om samen een film te maken. Zonder scenario werd er toch subsidie geworven bij een enthousiaste VPRO en het Rotterdamse Filmfonds, heel ongebruikelijk bij film, maar het eindproduct mag er zijn. Niet alleen de werkwijze herinnert aan het Werkteater, ook de film zelf. Wat de vorm betreft geen cinematografisch avontuur maar wel een film waarin een actueel thema licht en slim aan de orde wordt gesteld en waarin goed wordt geacteerd.

Narcisme
Vijf jongeren gaan samen op leesvakantie naar een afgelegen huis in Noord-Spanje. Houellebecq zit in de koffer, samen met het complete oeuvre van Anton Koolhaas (wie kent hem nog…), Günter Grass en Paul Auster. De jongeren kennen elkaar niet allemaal even goed (twee zijn een stel, twee zijn vriendinnen, de vijfde is weer bevriend met het stel) en hebben ieder zo hun eigen gebruiksaanwijzing. Men verkeert wat onwennig maar harmonieus met elkaar en met de boeken, maar er zijn toch weer anderen nodig om de groep in beweging te krijgen.
Op gegeven moment duikt er een Ghanees op in de achtertuin, een bootvluchteling met een zieke moeder in zijn kielzog. Een van de meisjes neemt het tweetal in huis en werpt zich (letterlijk) op als hoedster van de oudere vrouw. De ‘indringers’ confronteren de vakantievierders met zichzelf en met elkaar. Het tweetal werkt als katalysator van ieders onzekerheden. Het strengst is de film voor de zich als fanatiek hulpverleenster ontpoppende Mira die zich eigenlijk vooral uit onzekerheid en zelfhaat op deze nieuwe rol werpt. Goed doen als pleister voor een verloren ziel.
In die ontrafeling van ieders narcisme en egocentrisme toont maybe sweden enige verwantschap met Haneke’s caché, al is Haneke’s film geraffineerder en intenser. maybe sweden is niet perfect. Zeker in het begin gloort de toneelmatige oorsprong nog wel door de keukentafelgesprekken heen. Maar het is bepaald een opluchting om eindelijk weer eens een Nederlandse film te zien met alleen maar onbekende gezichten waarin niettemin uitstekend wordt geacteerd en die ook nog echt ergens over gaat. Dat je nog even over de film doordenkt nadat je hem gezien hebt.

Jann Ruyters