Manas
Ontsnappen aan de patriarch

Manas
Hoe overleef je als tienermeisje een patriarchale gemeenschap waarin vrouwen onderdrukking en seksueel geweld moeten verduren? Terwijl Tielle opgroeit, trekt de knoop in je maag zich almaar strakker.
Als de dertienjarige Tielle met haar hoogzwangere moeder de was doet in de rivier voor hun hutje op palen, vraagt ze het maar weer eens: heeft haar grote zus nog altijd geen brief naar huis gestuurd? Over de vraag waarom haar zus wegtrok uit hun gemeenschap ergens in het Braziliaanse Amazonegebied, kan de kijker later zelf conclusies trekken.
Verder lijkt het leven z’n gangetje te gaan: Tielle helpt in huis, speelt met haar zusje en gaat naar het dorpsschooltje waar ze leert uit een biologieboek waarin hoofdstukken over geslachtsdelen zijn dichtgeplakt. De kerk predikt ondertussen het klassieke gezinsfabeltje. Want dát het een fabeltje is, is hier een feit. De meisjes worden gewaarschuwd voor de schepen in de haven, bevolkt door hongerige mannen. Tegelijkertijd vormen die boten een van de weinige lijntjes naar de buitenwereld, naar een ander leven.
Aanvankelijk is Tielle met dit alles niet bezig. Ze is verrukt dat haar vader haar voor het eerst leert om met het jachtgeweer om te gaan. Het snoepje dat ze ermee verdient, bewaart ze zorgvuldig om later van te kunnen genieten. Het ongemak begint klein. Het touw van haar hangmat is stuk en de enige andere slaapplek is naast haar vader. Tielle is zichtbaar oncomfortabel, maar ‘nee’ zeggen tegen het gezinshoofd is geen optie. Al doet ze enkele dappere pogingen. Als ze later met hem op jacht moet, begint de knoop in je maag zich echt strak te trekken. Niemand praat erover, maar iedereen weet ervan.
Om aan haar vader, een zelfbenoemde ‘man van god’, te ontsnappen, gaat ze met een wereldwijs vriendinnetje mee naar de boten en de vreemde mannen. Haar vader ontsteekt in grote woede. Als Tielle de moed verzameld heeft om hulp te vragen aan haar moeder en een andere volwassen vrouw uit het dorp, wordt haar te verstaan gegeven dat het nu eenmaal zo gaat.
Ondanks het intense verhaal vol gekmakend onrecht wordt het drama, dat onder meer de regieprijs won op het filmfestival van Venetië, haast documentair, kalm en zonder toevoeging van muziek verteld. Vogels zingen hun lied in de jungle, kinderen spelen zacht kwetterend en het water kabbelt vredig – maar die omlijsting is ronduit verraderlijk.
Aanvankelijk wilde Marianna Brennand een documentaire maken over vrouwenlevens in afgelegen gemeenschappen in de Braziliaanse Amazone. Plekken waar de #MeToo-beweging onbekend is en waar vrouwen onder het mom van tradities en religieuze overtuigingen onder de duim worden gehouden en beschadigd raken voor het leven. Haar keus voor een fictie-insteek pakt indringend en geloofwaardig uit, met een cast die complexe emoties invoelbaar maakt en nergens overhelt naar sentimentaliteit.