Malèna

Met Malèna heeft de Italiaanse regisseur Giuseppe Tornatore zijn tweede film voor het Amerikaanse filmbedrijf Miramax afgeleverd. Het voorspelbare coming of age-drama smijt de kijker ongegeneerd clichés over de Italiaanse volksaard om de oren.

Waar ging het fout met de carrière van Giuseppe Tornatore? Met L’uomo delle stelle (1995) wist de regisseur het melodrama van Nuovo cinema paradiso en de kolderieke avonturen uit Stanno tutti bene overtuigend te combineren: de film bewees dat het pensioen van Dino Risi en Mario Monicelli niet het einde betekende voor de typisch Italiaanse kunstzinnige publieksfilm. Onopgemerkt bleef het nauwelijks buiten Italië gedistribueerde Una pura formalità (1994), een origineel staaltje fantastiek met een glansrol van Roman Polanski.

Toen producent Harvey Weinstein Tornatore binnenhaalde bij zijn Miramax-stal raakte de Italiaan het spoor bijster. The Legend of 1900 (1999) werd gelanceerd als Tornatore’s Amerikaanse doorbraak, maar het drama waarin de arme Tim Roth zijn hele leven als pianist op een oceaanstomer slijt kapseisde jammerlijk. In het in de jaren veertig gesitueerde Malèna volgen we opnieuw de levenswandel van een eenzame ziel: de tiener Renato (Giuseppe Sulfaro), die het met de gehele mannelijke bevolking van een Siciliaans dorp zwaar te pakken heeft van de bloedmooie weduwe Malèna (Monica Bellucci). Terwijl de fascisten paraderen en de geallieerden bombarderen werpt de kleine voyeur zich op tot beschermengel van Malèna, die door de zware omstandigheden tot verkeerde keuzes gedwongen wordt.

Middagzon
Gezien Tornatore’s achtergrond had Malèna een breedgeschakeerde historische zedenschets kunnen worden, maar de voorspelbaarheid en de clichématige manier waarop het Italiaanse leven van alledag verbeeld wordt walsen iedere goede bedoeling plat. Ach ja, wat zijn die Italianen toch een gepassioneerd en markant volk en kijk toch eens naar al die pittoreske steegjes en huizen, wat een romantiek!

Het heeft er alle schijn van dat de door zijn gebruikelijke bemoeienis met de eindmontage ‘Harvey Scissorhands’ gedoopte Weinstein de inbreng van Tornatore sterk beperkt heeft. Malèna is een Italiaanse ansichtkaart voor de gemiddelde Amerikaan, waarin de historische context ondergeschikt is aan de couleur locale. Tornatore graait ondertussen gretig uit eigen werk (een eindeloos steadycam-shot uit L’uomo delle stelle wordt letterlijk gekopieerd) en dat van anderen, waarbij vergelijkingen met Fellini’s thematisch verwante Amarcord bepaald niet positief uitpakken. Het gebrek aan subtiliteit en diepgang is verbazingwekkend, er wordt geschmierd bij het leven — Luciano Federico als Sulfaro’s vader is echt te bar — en de capaciteiten van Bellucci blijven goeddeels onbenut. Dat ze stijlvol onder de Mediterrane middagzon kan paraderen staat buiten kijf, maar la Bellucci kan wel degelijk een intrigerend personage neerzetten, zoals ze in Christophe Gans’ recente Le pacte des loups bewijst.

De teleurstelling doet terugverlangen naar het bescheiden Il cane blu, een episode uit het vierluik La domenica specialmente (1991), waarin Tornatore met een humeurige Philippe Noiret, een blauwgekleurde zwerfhond en een ingedut provinciestadje een aanzienlijk authentieker beeld van Italië weet te creëren. Maar daarmee hoef je bij de Weinsteins van deze wereld natuurlijk niet aan te komen.