Lust, Caution

Ang Lee’s Lust, Caution vertoont een frappante overeenkomst met Zwartboek. Ook nu moet een verzetsstrijdster een vijand seksueel verleiden, zodat hij kan worden afgeslacht.

Wie niet waagt, die niet wint. Drie jaar geleden nam de Chinees-Amerikaanse regisseur Ang Lee een groot risico met Brokeback Mountain. Het idee om een film te maken over twee schapenhoeders die het met elkaar doen in een tentje in de bergen leek commerciële zelfmoord, maar Amerika was rijp voor een romantisch-tragisch verhaal over homoliefde. Brokeback Mountain werd een commercieel en artistiek succes.

Hoe verder te gaan na de taboedoorbrekende film? Met het op een novelle van de Chinese Eileen Chang gebaseerde Lust, Caution stort Lee zich op nieuwe taboes. Na homoliefde zoekt hij het nu in sadomasochisme. Ook stelt de film een politiek Chinees taboe aan de orde, want hij toont dat niet iedere Chinees in de Tweede Wereldoorlog een patriottische held was. Ook China had zijn collaborateurs, die heulden met de Japanse bezetter. Deze waarheid werd na de oorlog weggemoffeld, omdat men ook in China niet graag in de spiegel kijkt. Dat Lust, Caution in China mag worden vertoond, illustreert dat er echt iets is veranderd in het land. Wat niet wil zeggen dat de autoriteiten in een vrijheidsroes verkeren. Met de politieke boodschap van Lust, Caution hebben ze geen moeite, maar wel met de expliciete seksscènes. Wie zei dat politieke dictaturen altijd samengaan met preutsheid?

Lee maakte de film ongeveer tien minuten korter om hem in China vertoond te krijgen. Je kunt hem van slapheid beschuldigen, maar de maker ziet het anders. Dat Chinezen kennis nemen van een verzwegen historische waarheid vindt hij belangrijker dan tien minuten sm-gymnastiek. We geven hem geen ongelijk, maar zou het commerciële belang — de Chinese bioscoopmarkt doet Hollywood kwijlen — ook niet hebben meegespeeld?

Gymnastiek
In Lust, Caution volgen we tussen 1938 en 1942 in Shanghai en Hongkong de studente Wong Chia Chi, die lid is van een toneelgroep die na de Japanse inval een dekmantel wordt voor verzet. De groep wordt geleid door een nationalistische fanaticus – van het type ‘doel heiligt de middelen’ – die Wong inzet als seksueel lokaas. Ze moet een verhouding beginnen met Mister Yee (niemand minder dan Tony Leung), het Chinese hoofd van de met de Japanners collaborerende geheime politie in Shanghai. Het doel is natuurlijk hem op een zwak moment te grazen te nemen. Klinkt bekend? Ook het vervolg van de film doet sterk denken aan Paul Verhoevens Zwartboek, want Yee en Wong krijgen een sm-relatie waarin liefde steeds belangrijker wordt. Hoe verraad je een man van wie je houdt? We zullen de afloop niet verklappen.

Lust, Caution ziet er prachtig uit, misschien te prachtig, want zelfs de oorlogsellende in Shanghai – hongerende mensen op straat – oogt alsof we in een openluchtmuseum zijn beland. Het is het soort film waarin iedere auto glimt, mannen smetteloos witte overhemden dragen en sigarettenrook altijd fraai kringelt. In Lust, Caution stinkt de oorlog niet, maar is ze het decor voor een opwindend leven op de rand van de afgrond. Seks in het zicht van een mogelijk gewelddadige dood: kan het spannender?

Dat in de titel op het woord ‘lust’ het woord ‘voorzichtig’ volgt, is een advies dat de twee hoofdpersonen uiteraard in de wind slaan. Lee toont hun seksuele passie opmerkelijk openhartig. De wirwar van ingewikkeld in elkaar verstrengelde lichaamsdelen – van wie is dit been nu weer? – doet meer aan turnen denken dan aan seksueel plezier. De hogere seksuele gymnastiek lijkt bedacht om Lust, Caution een controversieel karakter te bezorgen. Dat is gelukt, want de film kreeg in Amerika een NC-17 rating, zodat hij voor jongeren onder de zeventien is verboden. Het zorgt voor publicitaire ruis, maar het enige dat telt is of Lust, Caution het meeslepende liefdesdrama in oorlogstijd is dat het wil zijn. Het antwoord is: nee. De bijna 160 minuten durende film roept weinig emoties op. Het drama laat onberoerd en blijft een intellectuele constructie. Dat is te weinig voor een film over mensen die hun leven op het spel zetten voor liefde.