LES BUREAUX DE DIEU

Jongeren komen er voor anticonceptie, of als dat al te laat is, in het ‘centrum voor gezinsplanning’ dat volgens de titel van Claire Simons les bureaux de dieu voor God speelt.

De openingscredits van les bureaux de dieu doen wat ouderwets aan. Eerst de grotere sterren, dan een lijstje met jongere acteurs en actrices (vooral actrices) die debuteren. ‘Et pour la première fois’, staat er boven; in deze film voor het eerst. Dat krijgt, bedoeld of onbedoeld, een dubbele betekenis wanneer duidelijk wordt dat deze jonge actrices in de film veelal meisjes spelen die worstelen met hun eerste seksuele ervaringen. Ze praten erover op de spreekuren van het eufemistisch genaamde ‘centrum voor gezinsplanning’. Cru gezegd: een kliniek waar minderjarigen anticonceptiemiddelen kunnen krijgen en waar min of meer legaal abortussen te regelen zijn.
De verhalen van deze meisjes beslaan grofweg de eerste helft van Claire Simons film. Het tweede deel is grotendeels gereserveerd voor iets oudere vrouwen, en draait om al dan niet gewenste (aanstaande) zwangerschappen, en het eventueel beëindigen daarvan. Het eerste uur van de film pleit vooral voor een grondige seksuele opvoeding — zelfs de biologieleraar van de middelbare school zegt veel geleerd te hebben na een instructiemiddag. De tweede helft breekt een lans voor de keuzevrijheid van de vrouw. Als rode draad van de verder plotloze vertelling dienen de lunchgesprekken van de groep consulenten, en hun rookpauzes op het balkonnetje — eveneens de enige momenten dat de kijker zich buiten de muren van Gods kantoor begeeft.

Geuzennaam
De titel zou gezien kunnen worden als geuzennaam voor de artsen en consulenten die ‘voor God spelen’. Het is de enige expliciete verwijzing die de film maakt naar de sociale tegenstand die onderwerpen als seks onder minderjarigen en abortus gewoonlijk oproepen. Simon toont simpelweg de noodzaak van dit werk door de effecten ervan op de betrokken vrouwen onder de loep te nemen. Simons eerdere werk omvat zowel fictie als documentaires; les bureaux de dieu begeeft zich op de scheidslijn. De grenzen tussen feit en fictie vervagen, met subtiel effect. Zoals de Gouden Palmwinnaar entre les murs het sociale probleem ‘onderwijs’ onder de loep nam door simpelweg een jaar in een probleemklas te verblijven, zo maakt Simon haar bewonderenswaardig nuchtere betoog eveneens in een simpele observerende stijl, wars van pamflettisme.
De gesprekken in de film werden door scenariste Natalia Rodríguez gebaseerd op daadwerkelijke gesprekken in bestaande klinieken. Ook de kalme acteerprestaties van het grotendeels vrouwelijke ensemble en het onopvallende, veelal handheld camerawerk (van Vlaming Philippe van Leeuw en Simon zelf) neigen naar realisme. In lange takes zwenkt de camera heen en weer tussen de twee sprekers. Alles draait om deze reeks levensveranderende gesprekken. Daarmee staat of valt de film bij de inhoud, en het moet gezegd dat de scènes niet de volle twee uur van de film weten te boeien. Daarvoor mist hij net dat beetje je ne sais quoi. Hoe mooi ingetogen die scènes meestal ook gespeeld worden.

Joost Broeren