Les amandiers

Auditeren, opgaan, afgaan, op je bek gaan en weer opstaan: over een gedoemde liefde en een fictieve kijk achter de schermen bij de bewonderde en vervloekte theaterschool Théâtre des Amandiers.

Moet je als acteur altijd een exhibitionist zijn? Het is een van de vele interessante vragen die over acteren worden gesteld in Les amandiers van Valeria Bruni Tedeschi. De film toont een groep studenten in de late jaren tachtig aan de gerenommeerde theaterschool Théâtre des Amandiers in Nanterre, waar op dat moment de in 2013 overleden Patrice Chéreau artistiek directeur is.

De film begint bij de eerste auditieronde, waar de flamboyante Stella direct haar borsten aan de beoordelingscommissie showt en niet zonder venijn die vraag krijgt voorgelegd: moet een acteur altijd een exhibitionist zijn? Aan het eind van die eerste ronde wordt de studenten een tweede, meer wezenlijke vraag gesteld: waarom het theater?

Zulke reflecties op het vak en de evolutie van die ideeën door de film heen maken van Les amandiers meer dan een verhaal over een gedoemde liefde. Het is bijna jammer dat het óók een film is over de onstuimige relatie tussen Stella en Etienne, zeker in de tweede helft, met alle hoogte- en dieptepunten die daarbij horen. Al is het bepaald geen straf om naar die twee hoofdrolspelers te kijken: Nadia Tereszkiewicz als oerkracht Stella en Sofiane Bennacer als de getergde poète maudit Etienne. Op de een of andere manier klinken in hen de echo’s van talloze personages uit film en theater door. Geen geringe prestatie.

Als Chéreau eenmaal verschijnt – uitstekend gespeeld door Louis Garrel – voel je direct de status die de man voor een hele generatie jonge Franse acteurs had en nog steeds heeft. Met scherpe, confronterende observaties van hun spel tilt Chéreau zowel z’n studenten als deze hele film naar een hoger plan. Stella en Etienne staan weliswaar op de voorgrond, maar de film geeft het hele ensemble van jonge acteurs reliëf en laat door hun persoonlijke verhalen zien wat acteren voor hen betekent. Vooral in die groepsscènes zit de grote energie van de film, wanneer ieders persoonlijke verhouding tot het creëren van kunst aandacht krijgt en geanalyseerd wordt. Het zijn wezenlijke, essentiële vragen voor Chéreau en zijn studenten: waarom wil je dit doen? Hoe creëer je betekenis? Hoe kom je tot de kern van je personage?

Bruni Tedeschi neemt de ervaringen van een klein groepje studenten en hun inspirator als startpunt om iets over de verhouding tussen leven en kunst te laten zien. Het is verreweg haar beste werk: een film vol energie en inspirerende, frustrerende, herkenbare inzichten waaruit een onvoorwaardelijke liefde voor het acteren spreekt. Het zal niet makkelijk zijn geweest haar eigen ervaringen als student in Nanterre en haar bewondering voor Chéreau zo direct in de ogen te kijken.