Las herederas

Juist door van het lesbische karakter van hun verhouding geen dramatisch gegeven te maken doet filmmaker Marcelo Martinessi recht aan zijn personages.

De Zilveren Beer voor de beste actrice ging dit jaar in Berlijn naar Ana Brun in Las herederas (De erfgenamen), een productie uit een nog nauwelijks bekend filmland: Paraguay. En het bleef niet bij de acteerprijs: Las herederas kreeg ook de Alfred Bauer-prijs voor nieuwe perspectieven en de FIPRESCI-prijs van de internationale kritiek. Een mooie opsteker dus, ook al omdat Bruns rol op het eerste gezicht volkomen onspectaculair is. Maar je hoeft maar een blik te werpen op Brun als de bedeesde Chela en je ziet een heel verhaal opdoemen. Een verhaal over bevrijding, en impliciet ook een schets van de situatie in dat land.

Chela en haar partner Chiquita (Margarita Trún) zijn twee vrouwen die al dertig jaar een stel zijn. Extraverte Chiquita is degene die naar buiten treedt en hun leven bestiert. Chela blijft het liefst binnenskamers achter haar schildersezel. Maar opeens wordt alles anders. Hoewel afkomstig uit welgestelde families drijven geldzorgen hen in het nauw. Wanneer Chiquita wegens fraude in de gevangenis komt, staat Chela er alleen voor. Schoorvoetend zet ze nieuwe stappen, zoals eten bij een kraampje op straat. Ze begint min of meer per ongeluk een taxiservice voor rijke oudere dames, en ontmoet zo een van hun dochters die iets in de schuwe Chela wakker maakt.

Karakterstudie en milieuschets zijn in dit speelfilmdebuut van regisseur-scenarist Marcelo Martinessi subtiel verweven. De film leunt sterk op zijn sfeer, die vooral in het begin heel claustrofobisch is. Zie hoe in een van de eerste scènes Chela door een kiertje van de deur gluurt naar de verkoop van de meubels. Het prachtige naturel van de als actrice betrekkelijk onervaren Brun (haar eerste filmrol) sluit daar goed bij aan.
Het drama speelt zich vooral onderhuids af. Dat maakt het soms wat traag en loom, maar het overtuigt wel. Het heeft op een bepaalde manier ook wel iets opstandigs, die weigering om in stereotypen en voor de hand liggende dramatisering te vervallen. Mooi ook dat het lesbische karakter van de verhouding hier zo vanzelfsprekend is. Ook al zal dat in werkelijkheid wat anders liggen.

Op de persconferentie in Berlijn liet Martinessi doorschemeren dat hij met deze schets van het milieu van verarmde rijken die nog aan oude verhoudingen vasthouden, ook iets wil zeggen over Paraguay. Een autocratisch land waar veel stagnatie heerst. Een beeldend moment is de scène waarin Chela de gevangenis bezoekt en met verbazing de ogenschijnlijke chaos achter de tralies gadeslaat. Zonder zich daardoor te laten afschrikken. Een paar maanden later komt Chiquita vrij. Chela heeft intussen haar ogen geopend. Wat gaat er gebeuren?