LA REINE MARGOT

Fransen kan geen gebrek aan historisch besef worden verweten. Het vorstelijke verleden spreekt nog immer tot de verbeelding. La reine Margot wekt tegen de achtergrond van de godsdienststrijd in de zestiende eeuw de hofintriges tot leven. De film was in Frankrijk een groot succes en werd beloond met vijf Cesars, de Franse Gouden Kalveren. Is de film ook voor Nederlanders verteerbaar?

Parijs 1572. We staan aan de vooravond van de Bartolomeusnacht, waarin katholieke milities onder de protestante Hugenoten een gruwelijke slachting aanrichtten. Duizenden kwamen om, vele anderen vluchtten het land uit. La reine Margot speelt zich af in deze turbulente periode en richt zich op de adellijke intriges aan het Franse hof. Zoals te doen gebruikelijk in die tijd wordt er flink gezaagd aan de troon van de koning, wat in dit geval niet moeilijk is, want Karel IX (Jean-Hugues Anglade, Bettty blue) is een slapjanus. Zijn machtsbeluste moeder, Catherine de Medici (Virna Lisi), is uit ander hout gesneden. Eerst dwingt zij haar katholieke dochter Margot (een sensuele en strijdlustige Isabelle Adjani) tot een huwelijk met de protestante Henri de Navarre (Daniel Auteuil), daarna laat zij een belangrijke protestante raadgever van Karel IX vermoorden. Waarna de zwakke koning het besluit neemt dat alle protestanten moeten worden vermoord. Catherine de Medici heeft met haar manipulaties haar doel bereikt: de slachting kan beginnen.

Liefdesgehalte
Tot zover de politiek, over naar de liefdesperikelen. Margot wil Henri niet als man en dat laat zij hem ook merken. In de huwelijksnacht bevindt zij zich met een minnaar op haar kamer. Henri komt binnen en smeekt om haar vriendschap. Beter had hij haar om een lijfwacht kunnen vragen, want de protestante Henri heeft weinig reden om zich veilig te voelen tussen de moordlustige, katholieke broers van Margot, die — op wat incest meer of minder werd niet gekeken — ook nog eens haar minnaars zijn geweest.
Het treft voor Henry dat Margot hevig verliefd raakt op een protestant — volgt u het nog? — waardoor haar sympathie voor de protestanten enorm toeneemt. Plotseling staat zij met haar verliefdheid tegenover haar broers en aan de kant van haar echtgenoot. Allemaal heel fijn natuurlijk, maar kan Margot Henri voldoende bescherming bieden tegen de krokodillen aan het hof? Nee dus, want hoewel zij een intelligente, sterke vrouw is, is de overmacht te groot. Haar portestante minnaar bekoopt zijn liefde met de dood en Henri weet ternauwernood aan dat lot te ontkomen. Maar wie vlucht er mee met Henri en bewijst zo alsnog dat het liefdesgehalte in een gedwongen huwelijk hoog kan zijn?

Arsenicum
Als je niets weet van de Franse geschiedenis, van de strijd tussen protestanten en katholieken, en van de belangrijkste personages die daarin een rol hebben gespeeld, dan is de film niet te volgen. Het is jammer dat regisseur Chéreau alle elementen uit de roman van Alexander Dumas, waarnaar de film is gemaakt, in zijn film aan bod wil laten komen. Dat zorgt voor een overvolle film, die doet snakken naar wat rust. Niets wordt vergeten. Zo is er zelfs een scène in Amsterdam (molens, vlak land, Rembrandtesk binnenkijkje), waarin de protestanten op zoek zijn naar geld voor hun strijd tegen de katholieken. Het is natuurlijk leuk om even Nederlands te horen praten, maar het leidt af van het verhaal. En zo zijn er zoveel zijpaden. Want behalve de liefdesgeschiedenis tussen Margot en haar minnaar en de strijd tussen de katholieke en protestante leden van het hof, krijgen we ook nog eens de intriges tussen Margots broers voorgschoteld.
De film is een web van verhalen, waarin Catherine de Medici als de spin fungeert. Virna Lisi kreeg voor deze rol terecht een Cesar. Bleek, ongenaakbaar, in zwart gekleed, verschijnt en verdwijnt zij in en uit het beeld. Zij is de grote manipulator en schuift met mensen als pionnen op een schaakbord.
Natuurlijk komt haar hoogmoed voor de val. Dat moment komt als zij een gifgroen boek, waarin op ieder pagina arsenicum is gesmeerd, klaarlegt voor haar gehate schoonzoon Henri. Onverwacht krijgt haar sullige zoon, de koning, het boek als eerste in handen. Daarna is het lang wachten op het onvermijdelijke. Het is natuurlijk angstaanjagend om iemand bloed te zien zweten, zeker als dat bloed vervolgens terecht komt op de smetteloos witte jurk van Adjani, maar op dat moment duurt de film al ruim twee uur, is de vaart eruit, en verlang je naar het einde. Van de film, wel te verstaan.

Claartje van der Grinten