LA NANA

In la nana, de openingsfilm van Cinema Chile in EYE, verandert een schichtige sloofslaaf terug in de jonge vrouw die ze nog steeds was. De Chileense klassenmaatschappij bekeken door de ogen van een dienstmeisje, intelligent, menselijk en vol onderkoelde humor.

Wat kijkt ze toch chagrijnig. De hele tijd. Het dienstmeisje, annex kinderoppas, annex voetveeg van de niet eens zo puissant rijke Chileense upper-middle-class familie op wier gezicht de camera het grootste gedeelte van la nana gericht blijft. Chagrijnig. Ja. Stoïcijns. Ondoorgrondelijk.
Nou heeft deze Raquel ook weinig reden om te lachen of anderszins, want in de ruim twintig jaar dat ze familie Valdez heeft bediend, gevoed en verzorgd heeft al die toewijding zich omgezet in iets heel onaangenaams. Je zou het passieve agressie kunnen noemen. En ook daar heeft ze alle reden toe, want een beetje dankbaarheid ho maar. Haar zorg en toewijding hebben zich eerst naar binnen gekeerd. Als afgeragde en uitgeputte veertiger lijdt ze aan verschrikkelijke migraine en flauwtes. Maar nu de familie heeft bedacht dat ze er misschien maar een tweede meisje bij moeten nemen — zogenaamd om haar te ontlasten, maar Raquel weet wel beter: ze wordt afgeserveerd — richt al haar frustratie zich naar buiten. Ze begint zich lomp en onbeschoft te gedragen. Niet alleen tegen haar werkgevers en hun kinderen, die ze als haar eigen vlees en bloed heeft gekoesterd. Maar vooral tegen de kaapsters op de kust. Het is angst en jaloezie, maar het is ook gewoon overleven. Welkom in Latijns-Amerika waar dienstmeisjes de economie van hun eigen families en die van hun bazen draaiende houden.

Keihard
Het gezicht van de Chileense televisieactrice actrice Catalina Saavreda is het canvas waar al die emoties en overwegingen op afketsen. Keihard. Terug in het smoelwerk van de toeschouwer. Dierlijk. Primair. Niet voor niets werd haar acteerprestatie op diverse filmfestivals onderscheiden, te beginnen met dat van Sundance waar de film al in 2009 in première ging.
En net als een hond die te vaak geslagen is, duurt het lang voordat Raquel zich weer kan openstellen voor iets wat minstens even elementair is: vriendschap, liefde en onbaatzuchtigheid.
Voor regisseur Sebastián Silva (1979), wiens derde film old cats vorige maand nog op het Latin American Film Festival te zien was, is dat bescheiden verhaaltje over Raquels transformatie van een valse en schichtige sloofslaaf terug in de jonge vrouw die ze nog steeds is, een aanleiding om terug te keren naar het huis waar hij opgroeide. Met la nana betreedt hij bekend en misschien ook wel bezoedeld terrein. En het is daarom dat hij zo intelligent, menselijk en vol onderkoelde humor kan reflecteren op thema’s als arbeid, klasse en territoriumdrift.

Dana Linssen