Knight of Cups

Knight of Cups laat je door Los Angeles zwerven: langs feesten, stripclubs en Death Valley. Hollywood volgens Terrence Malick.

Door Hugo Emmerzael

Dit zou je nooit in een Terrence Malick-film verwachten: middenin Knight of Cups strandt scenarioschrijver Rick (Christian Bale) in een stripclub in L.A., filmische thuishaven van de verloren ziel. Dat zegt iets over de richting die Malicks oeuvre is ingeslagen. Of het nou de stichting van Jamestown, de Tweede Wereld­oorlog of Malicks eigen jeugd in het Texas van de jaren vijftig is, Malick liet met zijn films altijd zien dat geschiedenis een menselijke constructie is, met emoties en gevoelens als bouwsteen. In Knight of Cups zijn we in het heden beland, een onzekere ruimte en tijd waar je sneller verdwaalt.
Malick levert met Knight of Cups een meer intro­spectieve, filosofische en fragmentarische ervaring dan ooit tevoren, door zijn meanderende stijl nog meer de boventoon te laten voeren. Traditionele continuïteit maakt bijna volledig plaats voor Emmanuel Lubezki’s lyrische camerawerk, geestverruimende muziek en een poëtische voice-over van het verloren hoofdpersonage. Dat laatste maakt de film bijzonder: Malick maakt als geen ander cinema om te voelen en ervaren. Maar wat hij deze keer uit je wil halen, is lastig te benoemen.

Na het feestje
Terug naar de stripclub. Het melancholische Ashtray Wasp van de Britse muzikant Burial druipt uit de speakers. Ondertussen zit Rick met een drankje voor een danseres. Zij lacht veel, hij nauwelijks. De nacht lijkt zich gedurende dat ene nummer in een waas te voltrekken. De volgende scène speelt zich af in de volle zon (misschien de volgende dag of de volgende week of de volgende maand — tijd blijft hier een ongrijpbare factor) maar de muziek is nog steeds te horen. De nacht is voorbij, maar Rick leeft nog steeds in de schemering.
Burial maakt elektronische muziek voor dwalers. Zijn melodieuze beats zijn niet bedoeld voor een feestje in een plaatselijk technohol, maar voor de momenten daarna, wanneer je alleen met je gedachten over donkere straten slentert. Burials muziek verlicht niet maar verduistert, zodat je alleen maar in jezelf kan keren. Dat juist een van zijn nummers in de nieuwe Malick zit, zegt ook iets over wat je van deze film kan verwachten. Knight of Cups is een film voor dwalers waarin Malick laat zien hoe het is om de weg kwijt te zijn.

Hemelse stad
Rick is een scenarioschrijver, maar schrijven zien we hem nooit. In plaats daarvan beweegt hij zich schijnbaar onaangedaan door de dagen als lid van de Hollywood elite. Lichamelijk is hij aanwezig bij feestjes van Antonio Banderas, afspraken met Hollywood agenten en stoeipartijen met modellen in hotelkamers, maar zijn geest is meestal ergens anders. Heeft hij een doel in zijn leven? Rick lijkt het antwoord op die vraag — of überhaupt de formulering van die vraag — allang verloren te zijn.
Malick spiegelt Ricks verhaal aan John Bunyans oertekst over dwalers, The Pilgrim’s Progress. In Bunyans christelijke allegorie uit de zeventiende eeuw leert hoofdpersonage Christian tijdens zijn tochten van personages met functionele namen als ‘de hoopvolle’ en ‘de trouwe’ hoe hij zijn tocht naar een hemelse stad voort kan zetten. Rick ontmoet zulke mensen nooit. Hij ontmoet wel zijn ontspoorde broer, zijn aftakelende vader en veel vrouwen die zijn leven ingewikkelder maken. Natalie Portman en Cate Blanchett spelen samen met een scala aan andere actrices vrouwen die Ricks leven invulling lijken te geven, maar één voor één raakt hij ze steeds weer kwijt. Ze worden deel van het verleden dat Rick niet onder ogen kan zien.

Plek zonder wegen
We zien het verleden als iets wat achter ons ligt, als iets wat we gepasseerd zijn, terwijl de toekomst voor ons ligt, als een pad dat we kunnen bewandelen. Dat is alleen maar een conventie. Malick lijkt voor Knight of Cups inspiratie te hebben geput uit de taal van de Indiaanse Aymara, die het verleden zien als iets wat juist voor je ligt. De toekomst — het onzekere — ligt achter je en kruipt langzaam over je rug totdat het op zijn tijd ook weer verleden wordt. Voor Rick is er geen duidelijk pad naar de toekomst. Daarom zien we Bale in Knight of Cups meerdere malen door Death Valley slenteren. Een plek zonder wegen. Hier is hij alleen met de natuur. Wij lopen in het donker met hem mee, terwijl de toekomst langzaam over onze rug kruipt.