Jeanne du Barry

Was het echte liefde tussen koning Lodewijk XV en zijn favoriete maîtresse Jeanne du Barry? Maïwenn, regisseur en titelvertolker van dit historische drama, zegt van wel.

Is het een typisch Franse reflex om een historische affaire die op macht lijkt te zijn gebaseerd als een liefdesaffaire af te schilderen – die tussen koning Lodewijk XV en zijn favoriete maîtresse Jeanne du Barry – of is het een persoonlijke reflex van acteur/regisseur Maïwenn?

Op haar verdediging van haar ex Luc Besson, de man met wie ze op 16-jarige leeftijd trouwde (hij was toen 32), is vaak schamper gereageerd. Een scheve verhouding, oordeelde de buitenwereld. De overeenkomst met de verhouding tussen de koning en Du Barry, door Maïwenn zelf gespeeld, is natuurlijk niet toevallig. Dat Johnny Depp, zelf beschuldigd en vrijgesproken van misbruik, de koning speelt, is dat evenmin. In die zin is Jeanne du Barry, afhankelijk van hoe je naar de zaken kijkt, een amusante of smakeloze riposte van de regisseur. Want wat de film betoogt, is dat er tussen Du Barry en Lodewijk XV sprake was van liefde en niet van misbruik.

Misschien was dat ook wel zo. Maïwenn speelt Du Barry als een vrije, ongeremde geest die niettemin belezen is: ze zou al van jongs af aan gefascineerd zijn door erotische verhalen. Met die wilde energie weet ze de aandacht van Lodewijk XV te trekken, nadat ze zich via-via op Versailles heeft laten uitnodigen. De film voert Du Barry op als iemand die precies weet wat ze wil en heel bewust kiest voor haar verhouding met de koning.

Over vrij en ongeremd gesproken: voor een film over een affaire die nota bene de Franse monarchie op haar grondvesten deed schudden, is Jeanne du Barry nogal kuis. Dat hoeft geen probleem te zijn – een erotische film kan saai zijn en een kuise film opwindend – maar er rammelt meer. De herhaaldelijke aandacht voor de malle stapjes die mensen achteruit moeten zetten als hun audiëntie bij de koning voorbij is, wordt een flauwe grap. Al krijgt die nog iets van betekenis later in de film.

Problematischer is dat de film Jeanne eerst als een natuurkracht neerzet, als iemand die zich aan de etiquette in Versailles niets gelegen laat liggen. Maar in de tweede helft, met de komst van de Oostenrijkse Marie-Antoinette als toekomstig echtgenoot voor de troonopvolger, lijkt plotseling al haar strijdlust verdwenen. De film besteedt vervolgens onevenredig veel aandacht aan de vraag of Marie-Antoinette ook maar één woord tegen Du Barry zal zeggen – en haar daarmee goedkeuring zal verlenen om in Versailles te verblijven. De intelligentie en ongeremdheid van Du Barry worden hier wel erg makkelijk aan de kant geschoven. Waarom anticipeerde de koning niet op deze situatie?

Evengoed is het geen straf om ruim anderhalf uur van de bizarre overdaad van het paleis te kunnen genieten, in een film die oog heeft voor zowel de ruimte en de schoonheid als de geheime nissen van Versailles. Maar was het liefde? Wel in de wereld van Jeanne du Barry.