Janet Planet

In haar zintuiglijke en poëtische speelfilmdebuut verkent Annie Baker de relatie tussen een moeder en dochter.

Het ene moment kruipt de camera ongemakkelijk dicht op de personages om vervolgens juist weer afstand te nemen. Een tussenweg lijkt er nauwelijks te zijn in Janet Planet. Het is óf verstikkend intiem, óf er dreigt onthechting.

Het weerspiegelt de relatie tussen de elfjarige Lacy (Zoe Ziegler) en haar moeder Janet (Julianne Nicholson). Zoals planeten rond hun moederster draaien, draait het leven van Lacy rond Janet. Dat de focus van de film soms meer op Janet ligt dan op Lacy, is niet omdat zij de hoofdpersoon is, maar omdat ze de hele wereld is voor Lacy. En die wereld is Janet Planet.

De film, het regiedebuut van de gelauwerde toneelschrijver Annie Baker, speelt zich af in een zomer in Massachusetts in 1991. Elk detail is een weloverwogen en vooral ook zintuiglijke evocatie van de wereld waarin Lacy opgroeit. Van het zoeven van een ventilator en het tjirpen van krekels. Van klamme huid, en haren die wapperen in de auto met alle raampjes open. Van dagen zo zonnig dat ze verbleken als een fotoalbum dat te veel licht heeft gezien, en nachten zo kort dat ze eeuwig lijken.

De afstand tussen moeder en dochter wordt grotendeels gedicteerd door de aanwezigheid van anderen. Janet Planet is opgedeeld in drie hoofdstukken, die elk de naam dragen van een personage dat tijdelijk bij het tweetal intrekt – een oude jeugdvriendin van Janet en twee (potentiële) geliefden. Voor Lacy zijn het rivalen met wie ze haar moeder tegen haar zin moet delen. Maar via die relaties begint Lacy’s adoratie ook scheurtjes te vertonen.

Ergens in de film merkt Janet op dat ze het gevoel heeft dat Lacy altijd naar haar kijkt, zelfs als ze er niet is. Het is die blik die het perspectief vormt van Janet Planet. Niet alleen de letterlijke blik van Lacy (overigens wel interessant hoe meermaals in een scène die zich lijkt af te spelen tussen Janet en een ander personage, Lacy ook aanwezig blijkt te zijn en het gesprek gadeslaat), maar ook die blik die Janet op zich voelt. Die soms op haar drukt, maar die ze wellicht ook niet kwijt wil.

Het zal niet lang meer duren voordat Lacy onvermijdelijk uit die baan rond haar moeder geslingerd wordt, richting haar eigen constellatie. Iets wat Rainer Maria Rilke beschrijft in een gedicht waaruit de slibberige hippie Avi (fijne rol van Elias Koteas) tijdens een picknick voorleest aan Janet. In die scène maakt het perspectief van de film heel even een poëtische draai.

Dat soort subtiele verschuivingen vormen het weefsel van Janet Planet. Een film over een zomer waarin niets gebeurt en alles verandert. Een zomer waarin de wereld nog klein is, en tegelijk zal hij misschien wel nooit meer zo onmetelijk groot zijn.

Janet Planet is onder meer te zien op Pathé Thuis (Vod)