Is the Man Who is Tall Happy?

Gedachtengraven met Noam Chomsky

Wat hebben de filosoof en de kunstenaar gemeen? De Franse knutselgeek en doe-het-zelver Michel Gondry gaat in gesprek met de Amerikaanse taalfilosoof Noam Chomsky. Op zoek naar de verwondering.

Er is al een aantal documentaires gemaakt over de ruim tachtigjarige Amerikaanse taalfilosoof en politiek activist Noam Chomsky. Toch is er geen zo raak en inventief als die van de excentrieke Franse filmmaker Michel Gondry. Hij richt zich nou eens niet op het politieke activisme van Chomsky, een prominent Amerika-criticus, maar bracht door middel van handgetekende animaties diens rijke denkwereld tot leven. Het resultaat is niet alleen een speels en teder portret van de Amerikaanse filosoof, maar ook Gondry’s beste film sinds Eternal Sunshine of the Spotless Mind en The Science of Sleep.
Een aantal jaar werkte Gondry aan zijn document, en sprak met tussenpozes met Chomsky over abstracte zaken als evolutie, herinnering en taal — maar ook over alledaagse en persoonlijke vragen: wat maakt je gelukkig? Hoe kijk je op het leven terug? In de tussentijd tekende hij vel voor vel de animaties die het gesprek van een vloeiende droomwereld voorzien. Het effect heeft iets kinderlijks en diepzinnigs tegelijk. Alsof de figuren van Keith Haring en Robert Crumb elkaar buiten ruimte en tijd ontmoeten. Of de per ongeluk dronken Dumbo niet in een nachtmerrie-scène belandt, maar door een filosofisch paralleluniversum zweeft.
Daarbij is Gondry geïnteresseerd in het gesprek en wat daarin kan ontstaan. Deel ook van het plezier van Is the Man Who is Tall Happy? is de manier waarop Gondry zich als naïeve leerling opstelt en zijn twijfels onderdeel maakt van de film. Als interviewer laat hij zich in de kaarten kijken: telkens stelt hij de verkeerde vragen en zorgt z’n gebrekkige Engels voor miscommunicatie. Ook in de vorm onderbreekt Gondry het verhaal: dat constante tekenen, daar werd hij dus helemaal gek van, laat hij de kijker weten. En wat moet hij toch met die astrologie van z’n vriendin?
Is the Man Who is Tall Happy? wordt zo een film over twijfel. Over falen en het verkeerd hebben. En ook over de creativiteit die daaraan ontspruit. Misschien is dat de belangrijkste les van Chomsky: sta eens stil bij wat normaal is, verwonder je juist over het gewone. Een vrolijk eerbetoon aan de verwondering dus. En die vindt je net zo goed in het filmoeuvre van een excentrieke Frans­man als in het denken van een wetenschappelijke taalfilosoof.

Guus Schulting