Intieme belichting
Ode aan het alledaagse
Een reünie tussen twee bevriende muzikanten leidt tot alledaagse observaties en humoristische momenten in deze luchtige en hartverwarmende komedieklassieker uit Tsjecho-Slowakije.
Bijna twintig jaar stond Intieme belichting (Intimní osvetlení, 1965) op een zwarte lijst in land van herkomst Tsjecho-Slowakije. Deze prachtige restauratie uit 2016 maakt duidelijk hoe bizar dat eigenlijk is. Dit is een bescheiden komedie over alledaagse situaties. Alle personages in de film zouden nog geen vlieg kwaad doen. Een terugkerende grap is dat een vogel een ei probeert uit te broeden op het dak van de auto van een van de personages. De automobilist wil de broedvogel verjagen, maar mag haar van zijn vrouw absoluut niet bezeren.
“De partij maakte zich zorgen wanneer ze normale mensen, met al hun krachten en zwakheden, op het scherm zouden zien”, speculeerde Ivan Passer in een interview met het Amerikaanse tijdschrift Film Comment over de redenen achter het verbod. Toen de Sovjet-Unie eind jaren zestig haar grip op Praag verstevigde, voelde hij de bui dus al hangen. Hij emigreerde samen met jeugdvriend en filmcollega Miloš Forman (One Flew over the Cuckoo’s Nest, 1975; Amadeus, 1984) naar de Verenigde Staten. Daar vervolgde Passer zijn carrière met maatschappijkritische films als Born to Win (1971) en Cutter’s Way (1981). Intieme belichting is zijn enige lange speelfilm uit zijn geboorteland.
De film draait om de reünie van twee muzikanten. Peter (Zdenek Bezusek) is geboekt als solist bij een concert in de plattelandsstad van jeugdvriend Bambas (Karel Blazek). De prof- en amateurmuzikant brengen het weekend samen door met musiceren, herinneringen aan de goede oude tijd ophalen en hun onzekere toekomsten overpeinzen. Hun ontmoeting benadrukt het contrast tussen stad en dorp, tussen ouderwets en modern, en tussen verschillende soorten mannen en vrouwen. Een van de meest vertederende scènes bestaat uit een woordeloze uitwisseling van blikken tussen Peters vriendin Stepa (Vera Kresadlová), een moderne vrouw uit Praag, en de dames van het platteland. Die ontmoeting is levensecht – Kresadlová was de enige professionele actrice op de set, haar tegenspelers echte inwoners uit de regio.
Deze oogstrelende zwart-witfilm komt uit een periode van ongekende creatieve vrijheid binnen Tsjecho-Slowaakse culturele kringen. Geïnspireerd door het Italiaanse neorealisme van Rossellini, Antonioni en Pasolini en de Nouvelle Vague van Varda, Godard en Truffaut zorgden Tsjecho-Slowaakse makers voor hun eigen new wave. Generatiegenoten Forman, Jiří Menzel, Jan Němec en Věra Chytilová schreven en regisseerden ongewone, confronterende en soms absurdistische films. Stuk voor stuk klassiekers, die maar voor een korte tijd werden gedoogd door de overheid. Intieme belichting is een van de subtielere werken uit deze kortstondige periode, maar juist door zijn bescheiden plot en waarachtige observaties maakt de film nog steeds een verpletterende indruk.
