I Am Not a Witch

Een Zambiaans meisje belandt in een heksenkamp in deze film die verwondert en raakt. De jonge hoofdpersoon levert een subliem en subtiel spel waar je uren naar kunt kijken.

Het hele dorp in Zambia staat om een negenjarig meisje heen en verzint van alles om haar te veroordelen tot heks. De niet-zo-overtuigde plaatselijke politieagente belt toch maar het meldpunt van de overheid; een man die lekker in bad ligt als het telefoontje binnenkomt. Hij vindt dat ze met spoed naar de heksenverzamelplaats moet komen, waar hij er wel mee zal dealen. En zo haast hij zich uit bad. Duty calls.
Het meisje wordt naar een plek gebracht waar allemaal vrouwen die er wat lamgeslagen bijzitten naar haar staren. Het blijkt een heksenkamp waar ze ook af en toe, alsof het een dierentuin is, door toeristen worden bezocht die er vrij op los fotograferen. Een béeetje bizar is het wel. Is zij een van hen? Ze mag het zelf bepalen. “Je bent een geit of een heks. Laat het morgenochtend maar weten.” Ze kiest ervoor een heks te zijn, met alle gevolgen van dien.

I Am Not a Witch is een film waar je gebiologeerd naar kijkt. De maker gaat respectvol om met de lokale tradities in Zambia, maar stelt er ook vragen over. Wie bepaalt immers het lot van een ander? Wie wijst er aan wie er speciale krachten heeft en wie niet? Wat zegt het lot van deze groep ‘heksen’ over de positie van de vrouw? Deze vrouwen zitten ieder vast aan een koord dat moet voorkomen dat ze weglopen en ondertussen worden ze als slaven van hot naar her getransporteerd om klusjes te doen. Wat moet er gebeuren om dat koord door te snijden en hun levens voorgoed een andere wending te geven?

Shula, zoals ze het meisje gaan noemen, veroorzaakt uiteindelijk de weg naar die bevrijding. De jonge hoofdpersoon levert een subliem en subtiel spel waar je uren naar kunt kijken. Tot tranen aan toe, als je haar ziet breken omdat ze zelf ook niet snapt hoe ze opeens een heks is. Een opvallende scène is de televisieshow waar ze met de ambtenaar in terechtkomt. De moderne dames in het publiek en de presentator wijzen op de absurditeit van het leven van het jonge meisje. Die scène is simpel doch geniaal, omdat het je even uit de mooie beelden van een bijna stereotiep ‘Afrika’ haalt en je zegt: deze mensen weten ook wel beter. Het is niet normaal dat Shula verkleed als een soort oude spirituele leider allerlei rituelen uit moet voeren.

De regisseur ging voor haar research af op verhalen die ze had gehoord over heksenkampen en verbleef er zelfs in één. Het resultaat is een integere film, die verwondert, doet lachen — een film die raakt. En een film met in de hoofdrol een meisje dat hopelijk hierna nog meer van dit soort prachtige projecten mag doen: Margaret Mulubwa, onthoud die naam.