Homo sapiens

Hoe kan de aarde zo verlaten zijn?

  • Datum 05-07-2017
  • Auteur Dana Linssen
  • Thema Filmkrant 400
  • Gerelateerde Films Homo sapiens
  • Regie
    Nikolaus Geyrhalter
    Te zien vanaf
    27-07-2017
    Land
    Zwitserland, Duitsland, Oostenrijk, 2016
  • Deel dit artikel

Alsof James Benning de locatiescout was voor een post-apocalyptische thriller. Zo ziet de nieuwe documentaire van Oostenrijker Nikolaus Geyrhalter (Our Daily Bread) er ongeveer uit.

Lange shots van godvergeten en door de mens in de steek gelaten oorden. Ze zien er juist zo verlaten uit omdat ze eerst door de mens zijn ingenomen en bebouwd. De natuur zelf is nooit eenzaam. De natuur is gewoon de natuur. Pas als de mens er zijn sporen heeft nagelaten, zijn dromen en emoties op geplakt, dan wordt de aarde desolaat.

Lege wegen, doelloze treinsporen, huizenblokken zonder bewoners, leeggeroofde winkelcentra, eenzame speeltuinen, inderhaast verlaten ziekenhuizen, werkeloze fabrieken, lege zwembaden. Iemand heeft de stekker eruit getrokken. Het licht is uit, de airco stil. Je kunt de elektriciteit in al die menselijke bouwsels wel uitzetten, maar je kunt de energie van de natuur niet uitschakelen. De natuur gaat door. Groeit manshoog gras op voetbalvelden. Verandert het water van een drooggevallen riviertje in moeras.

Het zijn bekende-onbekende beelden van over de hele wereld, die we herkennen uit het werk van diverse fotografen die zich bezighouden met het vastleggen van (post)industrieel erfgoed en welvaartsresten, met die al te bekende droef-mooie Unheimlichkeit. Maar als filmbeeld worden ze weer nieuw, omdat er dan iets gebeurt wat op geen foto kan: de tijd gaat voorbij in het frame. Het licht verandert achter een ingeslagen raam, het water rimpelt in de wind, een insect vliegt voorbij, onkruid lijkt voor je ogen op te schieten tussen gebarsten stenen.

Hoe langer we de kans krijgen om ernaar te kijken, hoe meer kleine ontdekkingen. Die stoel daar, heeft daar net nog iemand op gezeten? Beweegt dat plastic gordijn nog even omdat er net nog iemand doorheen is gelopen? Maar jij, jij bent er nog. En kijkt. Is dat niet de grootste eenzaamheid van alles? Niet dat die plekken en locaties zo leeg zijn, maar dat jij alleen bent overgebleven om ernaar te kijken? En te luisteren? Want alles (op de lichtjes bewerkte soundtrack) suist en ruist en tikt en ratelt. Wie had gedacht dat de wereld zoveel lawaai kon maken als er niemand meer was om ernaar te luisteren. Het idee dat er een wereld bestaat die misschien niet van onze zintuigen afhankelijk is maakt je ogen dorstig en je oren hongerig. Kijken! — voordat er niets meer over is.