Hitchcock

The Pervert's Guide to Hitchcock

  • Datum 28-02-2013
  • Auteur
  • Gerelateerde Films Hitchcock
  • Regie
    Sacha Gervasi
    Te zien vanaf
    01-01-2012
    Land
    Verenigde Staten
  • Deel dit artikel

Scarlett Johansson in Hitchcock als Janet Leigh in Psycho

Alfred Hitchcock is inmiddels 33 jaar dood, zijn echtgenote en creatieve steunpilaar Alma Reville 31 jaar. Blijkbaar is dat lang genoeg om de ‘vuile was’ buiten te hangen, zoals Hitchcock en The Girl dat nu doen — zelfs als je die vuile was daarvoor bij elkaar moet verzinnen.

Door Joost Broeren

Alfred Hitchcock ligt op de sofa van de psychiater, en moordenaar Ed Gein doet dienst als therapeut. Hitch wordt aan de tand gevoeld door de lugubere inspirator achter Psycho, het meesterwerk dat Hitchcock aan het maken is op het moment dat hij dit droomt — want dat is wat dit is: een droomscène in Sacha Gervasi’s lichtvoetige biopic Hitchcock. "Je kunt al die impulsen niet zomaar opkroppen", houdt Gein de regisseur voor. Kortom: je moet wel een beetje krankjorum zijn om films over moordenaars te willen maken.
"Als je wilt zien wat echter is dan de realiteit, kijk dan naar fictiefilms", zo stelde pop-filosoof Slavoj Žižek in de slotzin van het geroemde The Pervert’s Guide to Cinema. Maar film inzetten om psychoanalytische en mediafilosofische begrippen te duiden, zoals Žižek doet, is één ding. Iets heel anders is het om het werk van een regisseur te gebruiken als ‘bewijs’ voor psychische stoornissen, zoals Hitchcock en eerder ook Julian Jarrolds televisiefilm The Girl doen. Dat is geen filosofie of duiding, maar sensatiezucht en een pervertering van de auteurstheorie. Zo is Hitchcock ruim twee decennia na zijn dood toch nog geworden waar hij altijd voor vreesde: de ten onrechte beschuldigde eenling die in zo veel van zijn films centraal staat.

Kijkgaatje
Hitchcock speelt tegen de achtergrond van het maken van Psycho, maar draait vooral om de relatiecrisis tussen Hitchcock (Anthony Hopkins) en zijn echtgenote Alma Reville, die Hitchcocks hele carrière lang zijn klankbord was. Maar nu is ze haar plek in de schaduw en Hitch’ eeuwige najagen van die koele blondines in zijn films zat. Dat er voor die crisis in de realiteit geen enkele aanwijzing is, doet er blijkbaar niet echt toe.
De visites van Ed Gein — het blijft niet bij die ene droom — zijn lang niet de enige manier waarop Gervasi’s film de ‘duistere zijde’ van Hitchcock bloot wil leggen. Daarin slaat de film nog weleens door naar het al te ongeloofwaardige: we zien de eminente regisseur nota bene door een achter een schilderij verborgen kijkgaatje de kleedkamer van actrice Vera Miles (Jessica Biel) begluren, precies zoals Norman Bates in Psycho de hotelkamer van Marion Crane bespiedt. Het zal door regisseur Gervasi bedoeld zijn als knipoog naar het meesterwerk waarvan zijn film het maakproces toont — copyrights weerhielden hem ervan daadwerkelijk shots uit de originele film te gebruiken. Maar het komt over als een al te letterlijke beschuldiging, ook door de terugkerende shots waarin Hitchcock door de lamellen van zijn kantoor naar een passerende blondine koekeloert en zijn fetisjistische verzameling foto’s van de hoofdrolspeelsters uit zijn eerdere films.

Red ‘de vieze oude man’
The Girl ging daarin nog een flinke stap verder. De door de BBC en HBO geproduceerde televisiefilm, die het maken van The Birds en Marnie toont (chronologisch dus direct na de gebeurtenissen in Hitchcock), werd uitgezonden rond Kerst en heeft Toby Jones in de corpulente hoofdrol — een betere imitator dan Hopkins, maar opgezadeld met een vlakkere rol. Hitchcock verwordt hier tot het cliché van de vieze oude man, die zijn impotentie verbloemt met sadistisch machtsmisbruik van actrice Tippi Hedren (Sienna Miller), zowel op als buiten de set. "Ik eis dat je 24 uur per dag seksueel beschikbaar voor me bent", bijt hij haar op een gegeven moment zelfs toe.
De film werd gebaseerd op Tippi Hedrens eigen herinneringen — de actrice sprak zich de afgelopen jaren herhaaldelijk uit over hoe Hitchcock haar zou hebben behandeld — en tapt rijkelijk uit het vaatje van Donald Spoto’s sensationalistische biografieën The Dark Side of Genius en Spellbound by Beauty — Spoto fungeerde als scriptconsulent voor de film. Het eindresultaat schetst zó’n overtrokken negatief beeld van Hitchcock, dat oud-collega’s zich geroepen voelden tot een reddingsactie: de website savehitchcock.com verzamelt getuigenissen van de acteurs en crewleden die erbij waren, en Hedrens versie van de werkelijkheid tegenspreken. Zo zet het blog tien grove fouten uit The Girl op een rijtje en citeert het Hitchcock-biograaf John Russel Taylor, die hoopt dat ‘zelfs een relatief onwetend publiek zal doorzien dat de film volslagen nonsens is’.

Hold the cock
Zo bont als The Girl maakt Hitchcock het bij lange na niet, gelukkig. Naast die duistere kanten van Hitch­cocks psyche vindt de film ook ruimte voor andere elementen. Zijn liefde voor schuine grappen, bijvoorbeeld — "You may call me Hitch, hold the cock", stelt hij zich voor aan Janet Leigh (Scarlett Johansson). Of zijn gehaaide zelfpromotie, die ironisch genoeg doorwerkt in de recente herinterpretaties van zijn persona. En zijn vaardigheid in het bespelen van de Hollywoodmachine om zijn zin te krijgen bij studiobazen en censors.
Maar vooral vindt de film ook ruimte voor zijn relatie met echtgenote Alma Reville, zijn steun en toeverlaat, gespeeld door Helen Mirren — eigenlijk veel te glamoureus en voluptueus voor de rol, maar goed. Regisseur Gervasi stelde in interviews herhaaldelijk dat juist die herwaardering voor de vergeten bijdrage die Reville aan Hitchcocks meesterschap leverde, hem in het project aantrok. Niet voor niets stelt de tagline op de Amerikaanse poster: ‘Achter elke Psycho staat een sterke vrouw’. Des te jammer is het dat ook Gervasi’s film vaak kiest voor die sensatiebeluste shots van een glurende Hitch of onnodige bezoekjes van Ed Gein, en Alma zo opnieuw naar de zijlijn wordt geschoven.