Hillbilly Elegy
Door en door Amerikaans
Hillbilly Elegy vertelt het verhaal van een kansloze jeugd en van iemand die er alsnog iets van weet te maken. J.D. Vance is erin geslaagd zijn armoedige thuissituatie te ontvluchten, maar dan krijgt zijn verslaafde moeder een fikse terugval.
Bij welk onderdeel van de memoires Hillbilly Elegy (2016) zou regisseur Ron Howard hebben gedacht: dat autobiografische verhaal ga ik verfilmen? Die vraag stelde ik mezelf tijdens het kijken meermaals.
Misschien werd Howard gegrepen door het dramatische conflict in het hart van het verhaal: hoofdpersoon (en schrijver) J.D. Vance is erin geslaagd zijn armoedige, nagenoeg kansloze gezinssituatie te ontvluchten en er wordt hem als Yale-student een topbaan aangeboden, net op het moment dat zijn verslaafde moeder een hevige terugval krijgt – waar kiest hij voor, zijn verbrokkelde verleden of zijn hoopvolle toekomst? Misschien zag Howard die verslaafde, wanhopige moeder direct voor zich, zoals die voortreffelijk wordt gespeeld door Amy Adams (noteer alvast met potlood voor de Oscar-nominaties). Misschien werd de regisseur vooral gegrepen door die fragiele hoofdpersoon die voor galg en rad opgroeit en tóch iets van zijn leven maakt, en wilde hij met deze film na wat slechte presidentiële pr laten zien dat Amerika nog altijd het land van de opportunity en inspiring true stories is.
Hoe het ook zij, het heeft een onderhoudende film opgeleverd, vol met fraaie shots van de natuur in Kentucky, indringende flarden van witte, laagopgeleide Amerikanen en knetterende familieruzies. Vooral de scènes tussen moeder en zoon overtuigen, omdat je heel af en toe voelt dat de moeder ondanks al haar destructieve neigingen, ondanks haar geschreeuw, haar overdoses en haar onmogelijke gedrag wel degelijk het beste met haar gezin voorheeft. Ze wéét wat ze verkeerd doet, althans, het dringt in flarden tot haar door. Maar ze is zelden in staat haar eigen gedrag te doorbreken – wat haar personage en daarmee de hele film een sterke, tragische ondertoon geeft.
Maar toch: verrassen doet Hillbilly Elegy zelfs in de beste scènes niet. Dit soort coming-of-age-verhalen werden al vaak verteld – in boeken, in series, in films. Vandaar ook dat ik me afvroeg wat Howard, een regisseur met zo’n staat van dienst dat hij de projecten voor het uitkiezen heeft, in dit verhaal aansprak. Er zijn geen onverwachtse wendingen of zijpaden en van subtiliteit is geen sprake, ook omdat het hoofdpersonage door middel van een voice-over alles nog eens extra inkleurt: “Mijn familie is niet perfect, maar ze hebben me gemaakt wie ik ben.”
De verfilming van Vance’s verhaal (in de film verandert de achternaam in Wade) is indringend, secuur, voorspelbaar, zowel deprimerend als hoopgevend, en voor veel mensen zal het inspirerend zijn hoe hij zich aan zijn afkomst ontworstelt. Maar meer nog dan al deze kwalificaties is Hillbilly Elegy door en door Amerikaans. Deze film zou zich nergens anders kunnen afspelen dan in Amerika. En een niet-Amerikaanse regisseur had deze film nooit op deze nadrukkelijke manier gemaakt. Voor de goede orde: dat bedoel ik net zozeer waarderend als devaluerend – want er zit een vloeiende kracht in dit levensverhaal die weliswaar niet overrompelt of choqueert, maar die wel tot aan het einde intact blijft. En precies die kracht houdt Vance van jongs af aan op de been.
