Have a Nice Day

Plastische chirurgie, Steve Jobs, het nut van studeren, een kartonnen verkeersagent, de vrije markt, bedplassen, schildpad-viagra, X-ray-brillen – alles komt voorbij in deze eigenzinnige animatietriller over tobbers en dromers in het huidige China.

Een gestolen tas met een miljoen yuan oefent een buitengewone aantrekkingskracht uit op een bonte verzameling figuren in een anonieme Chinese stad. Geld: niet alleen aanjager van hebzucht, maar ook van dromen. Wanneer die tas opengaat zien we dat de felbegeerde biljetten nog steeds getooid zijn met de beeltenis van Mao, de grote roerganger van weleer.

Ironisch? Zeker. Toch hoefde regisseur-scenarist-animator Liu Jian dat niet te verzinnen. Zo is er in deze originele, met abrupt geweld en droge humor doorsneden animatiefilm wel meer dat realistischer is dan je zou verwachten. En niet alleen de stem van Trump die even opduikt in een radioprogramma.

De kluwen van gebeurtenissen wordt in gang gezet door de mismoedig kijkende loopjongen van een plaatselijke gangster. Normaal zou hij geen vlieg kwaad doen, maar nu hoopt hij dat zijn vriendin met dat miljoen haar mislukte facelift kan laten herstellen. Nog niet vermoedend dat een huurmoordenaar hem al op het spoor is, terwijl ook een miskende uitvinder, de uitbaatster van een eethuisje, een non-conformistisch koppel en anderen het geld zien als ticket naar een beter leven.

Zo blijken die verwikkelingen rond de van hand tot hand gaande tas te fungeren als aanloop naar een levendig mozaïek van het aan chaotische verandering onderhevige China. Naast de oude, schilderachtige steegjes met eettentjes en bedelaars doet verderop een zware drilboor de buitenwijk op zijn grondvesten schudden.

Shangri-La
De aanstekelijk laconieke manier waarop Liu Jian ons dit alles voorschotelt is door menigeen al vergeleken met het werk van Tarantino. Aan de andere kant kun je stellen dat Liu als een echte vrijbuiter gewoon zijn eigen ding doet en zich weinig aantrekt van bestaande formules. In de grijnzende koppen op de achtergrond van de scène waarin de gangsterbaas een oude vriend martelt, herkennen we een link met hedendaagse beeldende kunst in China.

Liu is in die sector opgeleid, maar verruilde de schilderkunst voor animatie. Qua beeldvoering en montage lijkt Have a Nice Day op een normale speelfilm, maar dan wel een die getekend is als een adembenemend mooie, levensechte en rijk gedetailleerde graphic novel. De animatie kun je expressief minimalisme noemen, waarbij je toch soms ogen tekortkomt.

Het is een stijl die voortreffelijk past bij de nuchtere verteltrant. Soms een tikkeltje absurdistisch, dan weer heel betrokken en melancholiek met momenten van onverwachte schoonheid. Compleet met droge dialogen en filosofische terzijdes. En plotseling ook een uitbundig visioen van een paradijselijk Shangri-La, getekend in de stijl van oude communistische propaganda. Vergeet bovendien de prachtige soundtrack niet.

Zo zet Liu onderkoeld maar treffend het hedendaagse China tegenover de gepropageerde heilstaat.

Vorig jaar was Have a Nice Day de opvallende uitsmijter van de Berlijnse competitie. Aansluitend trok de film veel aandacht op een groot aantal andere festivals, waaronder het Holland Animation Film Festival. China zelf aarzelde lang met de uitbreng. Begin dit jaar kwam een enigszins aangepaste versie met een minder grimmig slot daar toch in de bioscoop.