HARRISON’S FLOWERS

De Franse regisseur Elie Chouraqui was in Nederland om te praten over Harrison’s flowers, een romantische film die ook nog over de oorlog in het voormalige Joegoslavië gaat. "Ik neem geen standpunt in, ik ben een getuige."

Elie Chouraqui (foto: André Bakker)

"Ik koos deze oorlog niet, deze oorlog koos mij", zegt de Franse film- en documentairemaker Elie Chouraqui met de stellige overtuiging van een geëngageerde kunstenaar over zijn beweegredenen om het romantische oorlogsdrama Harrison’s flowers te maken. Achtergrond is de oorlog in het voormalige Joegoslavië. Het is herfst 1991. Oorlogsfotograaf Harrison Lloyd (David Strathairn) gaat in opdracht van het Amerikaanse blad Newsweek naar Kroatië, waar hij ergens in de buurt van Vukovar voor het laatst wordt gezien en later doodverklaard. Zijn echtgenote Andie MacDowell gelooft echter stellig dat hij nog leeft en trekt naar het door oorlog verscheurde land.
Zelfs in Frankrijk, dat toch de intellectuele voorhoede vormde voor het politieke debat over en de roep om westers ingrijpen in de oorlog, kwam het bewustzijn over wat er daar, "op vier uur vliegen van Parijs" aan de hand was, te laat op gang, meent Chouraqui. "Ook ik kreeg pas rond 1993 in de gaten dat er daar dingen gebeurden waarvan wij dachten dat die uit ons vocabulaire waren verdwenen, zoals misdaden tegen de menselijkheid, genocide en etnische zuiveringen." Toch zou het nog twee speelfilms en een reeks commercials en televisieproducties duren voordat hij met het idee voor Harrison’s flowers aan de gang ging.
"Deze film is ontstaan uit schuldgevoel. Ik denk dat hij nu actueler is dan ooit. Kijk maar wat er gebeurt in Albanië en Macedonië. Deze oorlog is nog niet afgelopen."

Modder
Toch koos Chouraqui niet voor een rechttoe rechtaan oorlogsfilm, of zelfs voor een documentaire, maar nam hij een liefdesgeschiedenis als centrale verhaallijn. Dat roept de vraag op wat voor hem belangrijker was, het romantische of het politieke thema. "Om de duistere kant van de mens te laten zien, moet je ook de lichte zijde tonen", vindt Chouraqui. "Die gevoelens van liefde en gemis kennen we allemaal, en geven het verhaal meer reliëf." Hij is het er niet mee eens dat ze wel wat erg de overhand hebben gekregen, zodat het nu net lijkt of het verwoeste Vukovar een mooi decor is voor de door de modder kruipende MacDowell. "Als je alleen naar soldaten kijkt, raak je niet echt betrokken, ik wilde dat men zich kon identificeren met deze ‘roadmovie van gevoel’."
Het klinkt nog niet erg overtuigend, zeker als Chouraqui uitlegt waarom hij een fotojournalist als hoofdpersoon koos: "Je hebt twee soorten journalisten, de commentatoren en de oorlogsverslaggevers. Ik voel me meer tot die laatsten aangetrokken. Oorlogsfotografen zitten zeer dicht op de waarheid." En dan plotseling: "Ik neem geen standpunt in, ik ben een getuige."
Je zou willen weten waarom hij niet gewoon een documentaire heeft gedraaid, zeker omdat hij de film doorsnijdt met interviewbeelden met ‘echte’ getuigen. "Ik maak zowel speelfilms als documentaires", verduidelijkt hij. "Maar ik maak liever speelfilms, omdat ik van schrijven houdt. Fictie is krachtiger dan nieuws." En dan opeens: "Die interviewsequenties aan het einde van de film moeten de toeschouwer doen realiseren dat het écht is, en niet zomaar een fantasie."

Dana Linssen