GoldenEye

Zes jaar na zijn laatste avontuur Licence to Kill is geheim agent James Bond weer terug. Bond-vertolker Timothy Dalton is vervangen door Pierce Brosnan, opdrachtgever M is een vrouw geworden en van de Prime Minister en Her Majesty the Queen ontbreekt ieder spoor. Breekt GoldenEye daadwerkelijk met tradities of kreeg het fossiel uit de Koude Oorlog slechts een dun laagje vernis voor de jaren negentig?

Geen enkele filmserie is zo diep geworteld in tradities als de James Bond reeks. Wie een Bond-film bezoekt verwacht een onkreukbare held, mooie en gevaarlijke vrouwen, futuristisch speelgoed, megalomane en geniale criminelen en spectaculaire stunts. Nederlandse bioscoopexploitanten verwachten een al even spectaculaire stijging van hun recettes.

GoldenEye, officieel de zeventiende, officieus de negentiende Bond-film, zal bezoekers noch uitbaters teleurstellen, want alle vertrouwde ingrediënten voor succes zijn aanwezig. Toch heeft de producentenfamilie van veteraan Albert ‘Cubby’ Brocolli een groot aantal wijzigingen doorgevoerd. Bij de acteurs keert alleen Desmond Llewelyn als uitvinder Q terug, achter de schermen mocht uitsluitend production-designer Peter Lamont op herhaling. Regisseur John Glen is na vijf films vervangen door Martin Campbell, wiens vorige actiefilm Escape from Absolom hier slechts de videotheken haalde.

De grote schoonmaak bij de Brocolli’s is ongetwijfeld een gevolg van het tegenvallende succes van Licence to Kill. In een poging Bond wat eigentijdser te maken verrekende 007 in die film een persoonlijke vendetta met een Colombiaanse drugsbaron. De Brocolli’s hebben hun lesje geleerd: in de proloog van GoldenEye bindt Bond gewoon weer de strijd aan met het Russische leger.

Webvrees
Bond versus de Russen, kan dat nog wel nu de Koude Oorlog reeds lang ontdooid is? Of betreft het hier de opnamen van een reclamefilmpje dat de aandelen-emissie van een zojuist geprivatiseerde Britse geheime dienst moet ondersteunen? Ik hoopte op het laatste, maar dat bleek teveel gevraagd.

GoldenEye is weliswaar een poging een Bond voor de jaren negentig te lanceren, maar het is een halfslachtige. De als vanouds goed verzorgde titelsequentie verbeeldt de val van het communisme, waarna de held het opneemt tegen een Russische generaal die samen met een misdaadsyndicaat een futuristisch wapen steelt.

Natuurlijk geschiedt zoiets anno nu met behulp van het internet, gesel der moderne tijd en inspiratiebron voor menig filmmaker met webvrees. De digitale snelweg mag dan sterk in opkomst zijn, de eerste regisseur die er in slaagt zijn vrees op overtuigende wijze in beelden te vertalen moet nog opstaan. GoldenEye bewijst evenals The Net dat internet als filmonderwerp volstrekt niet interessant is: hoezeer de toekomst van de wereld er ook vanaf hangt, een typende computerexpert is visueel net zo opwindend als een typende boekhouder.

Naast de val van het communisme en de komst van internet haakt GoldenEye ook in op de gewijzigde verhouding tussen mannen en vrouwen. Bond vertrekt echter geen spier als zijn bazin hem een misogyne dinosaurus en een fossiel uit de Koude Oorlog noemt. Wanneer secretaresse Miss Moneypenny na een sexueel getint grapje van Bond opmerkt dat zoiets tegenwoordig als sexuele intimidatie kan worden opgevat vraagt hij haar welke straf er aan verbonden is. "Nou, dat je je insinuaties moet waarmaken", luidt het antwoord. Een man mag dus best zeggen dat hij zijn secretaresse wil neuken, zolang hij maar bereid is de daad bij het woord te voegen. Welkom in de jaren negentig.

Sloopwerkzaamheden
Waar verhaal en dialogen in een actiefilm tekort schieten, kunnen spectaculaire stunts en dito explosies aardig wat goedmaken. De openingscène waarin Bond in een vrije val zonder parachute naar een neerstortend vliegtuigje springt is zeker geslaagd, maar moet het toch afleggen tegen vergelijkbaar stuntwerk in het Charlie Sheen-vehikel Terminal Velocity. Maar het is vooral James Camerons spectaculaire True Lies dat GoldenEye alle wind uit de zeilen neemt. Wie Arnold Schwarzenegger als Bond-achtige spion met een straaljager in Miami zag stunten zal nauwelijks opgewonden raken van de blik- en monumentenschade die 007 met een tank in St. Petersburg aanricht. Om wat extra sponsorbijdragen te incasseren neemt Bond bij zijn sloopwerkzaamheden ook nog even een vrachtwagen vol Perrier-flesjes mee en rijdt de op en top Brit nu in een door Q aangepaste BMW. Koningin en vaderland maken plaats voor ECU en continentale commercie.

Voor zover er in GoldenEye nog sprake is van enige opwinding komt die geheel op het conto van de Nederlandse Famke Janssen, als de Georgische femme very fatale Xenia Onatopp. Ons Vampke is een echte aanwinst: ze komt klaar als ze haar pistolen leegschiet en wurgt mannen met haar dijen. Dat doet ze erg overtuigend en buitengewoon fraai. Pierce Brosnan maakt als Bond aanmerkelijk minder indruk. Pierce is nogal kleurloos en zo droog als een Martini. Pierce is geen ironisch kijkende Roger Moore en al helemaal geen Sean Connery. Net als zijn voorganger mist Pierce charisma, maar hij heeft wel een uitstekende kop voor het promoten van de Protector 007, het ‘officiële James Bond natscheerapparaat’, dat u nu bij uw drogist kunt kopen. U kunt natuurlijk ook eieren voor uw ECU’s kiezen en voor de prijs van één Protector plus één bioscoopkaartje de onlangs gerestaureerde Connery-Bondfilms op video kopen, maar dan mist u de dodelijke dijen van Famke Janssen. Wat een dilemma.