Gloria!

De ijdele maestro uit deze Italiaanse, muzikale kostuumfilm weigert een noot te spelen geschreven door een vrouw. In dit feministische feelgood-verhaal trekt hij natuurlijk aan het kortste eind.

Binnen de muren van het Sant’Ignazio Instituto, een weeshuis, nonnenklooster en muziekschool voor meisjes, staan vrouwen rond 1800 allemaal in dienst van mannen en de kerk. Of ze nu op hoog niveau viool spelen of als sloof worden ingezet. Omdat paus Pius VII dit instituut nabij Venetië komt bezoeken, raakt de kapelmeester over de kook. Deze ‘maestro’ Perlina wil een kersvers stuk componeren om met de weesmeisjes op te voeren, maar zijn ambities blijken groter dan zijn talent.

Ondertussen ontmoeten we het personage waar het werkelijk om gaat: het doofstomme ‘boerenmeisje’ Teresa, die voor de kleintjes zorgt en rotklusjes doet. Teresa hoort in alle elementen uit het dagelijks leven muziek. Het schrobben van was, messen op een snijblok, straatvegen en zelfs een doodgewone niesbui; in haar hoofd vormt het een muziekstuk. Zo bewegen alle werksters, in een bijna Disney-achtige droomsequentie, al snel in een dansformatie.

De weesmeisjes van Perlina’s orkest hebben dromen. En hoe strak men de meisjes ook houdt aan de regels van het katholicisme en patriarchaat, niets kan voorkomen dat het wereldse leven binnensijpelt in de vorm van verboden verliefdheden, geldproblemen en misbruik.

Als Teresa en de musicerende meisjes een verboden fortepiano in de kelder vinden, blijkt dat de aftrap voor een geweldloze revolutie. Ze beginnen aan nachtelijke ‘jamsessies’ waarin muzieksoorten klinken die historisch nadrukkelijk niet kloppen. Antonio Vivaldi’s Gloria-composities werden in die tijd ongetwijfeld opgevoerd, maar de poppy singer-songwriter-liedjes en jazzklanken in die clandestiene uurtjes, natuurlijk niet.

De mannen staan er, op een enkele zwijgende medestander na, niet fraai op. De maestro is ijdel en incapabel – en ietwat uitvergroot. Hij snauwt Teresa toe dat ze “stom is en stom moet blijven”. Dat valt tweeledig uit te leggen. Hij werkt wanhopig en tevergeefs aan een compositie en weigert te overwegen om werk van een vrouw te spelen. “Ik hang me nog liever op voor de ogen van de paus.”

Acteur en singer-songwriter Margherita Vicario debuteert als regisseur met deze originele kostuumfilm. Ze verweeft fictie-elementen met historische gebeurtenissen, zoals het bestaan van instituten waar weesmeisjes muzikaal werden opgeleid en de uitvinding van fortepianobouwer Johann Andreas Stein. Vicario, die zelf delen van de film inzong, baseerde de composities van het personage Lucia op de partituren van weesmeisje Maddalena Laura Lombardini Sirmen, een 18e-eeuwse componist van wie maar weinig werken bewaard zijn gebleven. Zo is de film een ode aan al die vrouwelijke componisten die nimmer de credits kregen die ze verdienden.