GANGS OF NEW YORK

In het groots opgezette Gangs of New York presenteert Martin Scorsese zijn cynische visie op de uiterst bloederige bendeoorlogen die Manhattan in het midden van de negentiende eeuw teisterden.

Het kijken naar Gangs of New York is een ingewikkelde ervaring. Niet alleen gaat het hier om de langverwachte nieuwe Scorsese, maar de film is daarnaast extra beladen omdat de regisseur al bijna een kwart eeuw met de plannen ervoor rondliep. Realisatie van Scorsese’s miljoenenverslindende droomproject kwam echter pas in beeld toen de naam van geldmagneet Leonardo DiCaprio eraan werd verbonden. Vervolgens bleken de drie jaar durende voorbereidingen en opnamen ook nog eens een aanhoudende bron voor speculaties, roddel en achterklap, vooral toen de release keer op keer werd uitgesteld. Ook zou de notoir bemoeizuchtige producent Harvey Weinstein verantwoordelijk zijn voor een drastische inkorting.
Als gevolg van die voorgeschiedenis is het lastig om nu al een definitief oordeel te vellen. De film die nu in de bioscoop draait, overtuigt zonder meer als een grimmig staaltje persoonlijk getinte geschiedschrijving. Desondanks overheerst het gevoel dat we de échte Gangs of New York pas te zien zullen krijgen wanneer Scorsese de kans krijgt om zijn director’s cut op dvd te zetten. Op basis van de nu uitgebrachte film is wel duidelijk dat Scorsese allesbehalve een rooskleurig beeld heeft willen schetsen van de geschiedenis van zijn geliefde geboortestad. De cynische boodschap luidt dat het New York zoals we het nu kennen letterlijk gebouwd is op het bloed van vele generaties migranten.

Glazen oog
De film opent met een snoeiharde veldslag in de wijk Five Points, waarbij Ierse immigranten slaags raken met de op Amerikaanse bodem geboren Nativists, onder aanvoering van de nietsontziende William Cutting, die zijn bijnaam Bill the Butcher dubbel en dwars waar maakt.
Zestien jaar later keert de door Leonardo DiCaprio vertolkte zoon van de vermoorde Ierse bendeleider terug naar de wijk. Zijn personage Amsterdam Vallon komt helaas niet helemaal uit de verf (scènes weggeknipt?), maar over zijn wraakgevoelens jegens Bill the Butcher bestaat geen twijfel. Over die Slager komen we trouwens evenmin veel te weten, maar Daniel Day-Lewis gebruikt dat gegeven juist om de bendeleider neer te zetten als een charismatische psychopaat, die met zijn glazen oog, zijn enorme snor en zijn kleurrijke kostuums met schoorsteenhoed steeds een paar maten groter blijkt dan het leven. De Engelse acteur, die naar verluidt zijn acteercarrière had verruild voor een bestaan als schoenlapper, zet een instant klassieke filmschurk neer.
Gangs of New York heeft echter meer te bieden dan Day-Lewis’ monumentale acteerprestatie. De film fascineert vooral door de bijna maniakale detaillering waarmee het Manhattan van 1862 werd gereconstrueerd. De modder in de straten en het aangekoekte vuil van de bewoners van Five Points worden bijna tastbaar in het uiterst cynische beeld dat Scorsese schetst van de zogenaamd democratisch Verenigde Staten van weleer. We worden ondergedompeld in een anarchistische samenleving, waarin de almaar binnenstromende immigranten uitsluitend worden beschouwd als makkelijk omkoopbaar stemvee, of als kanonnenvoer voor de zojuist uitgebroken Burgeroorlog.
In Taxi driver en Bringing out the dead had Scorsese ons al uitvoerig getoond dat Manhattan niets minder was dan de hel op aarde. Hij had er alleen nooit bijverteld dat het bestaan er in de negentiende eeuw nog vele malen ellendiger was.

Fritz de Jong