Freek

In dit pijnlijke portret van cabaretier Freek de Jonge doet filmmaker Dennis Alink een niet onaardige poging om de mens achter de kunstenaar te ontmaskeren. 

In een schaduwrijk mortuarium hannest een lijkschouwer (gespeeld door komiek Henry van Loon) met een levenloos lichaam op een brancard. Onder het witte laken ligt een lijkbleke Freek de Jonge. Het beeld gaat op zwart. Filmmaker Dennis Alink opent zijn portret van de éminence grise van het Nederlandse cabaret met een speelse, macabere kwinkslag. In de volgende scène draagt De Jonge zijn lied ‘Doodsangst’ voor. “Er schuilt een oude man in mij.” Memento mori zou een toepasselijke ondertitel zijn geweest voor de documentaire, hoewel De Jonge de gedachte aan zijn sterfelijkheid – zo blijkt in de film – weet te omzeilen door op het podium te staan.

In Freek passeren ook een aantal ontmoetingen met vakgenoten van De Jonge de revue. André van Duin en Herman Finkers merken beiden op dat De Jonge, die intussen ook op leeftijd is, nog zo veel optreedt. Maar het is juist dat optreden dat hem zo vitaal maakt, vol levensenergie.

De werklust heeft evenwel grote gevolgen gehad voor De Jonges leven buiten de schijnwerpers, zo blijkt uit ontluisterende gesprekken met intimi. Hoewel de camera eerst nog op gepaste afstand staat, en op bijna voyeuristische wijze een inkijkje geeft in huize De Jonge, komt de lens steeds dichterbij. Ook Alink gaat zich nadrukkelijker bemoeien met de taferelen die hij gadeslaat, zoals wanneer De Jonge kletst met collega-cabaretier Jacques Klöter. De mannen vertellen dat ze elkaar al kennen sinds de jaren zestig, waarop Alink buiten beeld roept: “Hoe heten de kinderen van Jacques dan, Freek?” De Jonge moet het antwoord schuldig blijven. 

Tussendoor worden fragmenten getoond uit de bloemrijke carrière van De Jonge. Van zijn fellineske slapstick tot zijn diep-poëtische, ontroerende voordrachten. Hierdoor weet Alink het podiumdier en het mens in de montage vakkundig van elkaar te scheiden. Dat lukt hem ook door de mensen de juiste vragen te laten stellen, met pijnlijke openbaringen tot gevolg. In gesprek met Hella, de trouwe echtgenote van De Jonge, verwijt ze haar echtgenoot: “Je bent een redder, maar je bent soms ook een hele egocentrische man die voor zichzelf kiest.” De Jonge gaat verderop in de film door het stof: “Dat is een nare eigenschap van mij; ik ben een moeilijk mens.” 

Later filmt Alink de presentatie van Hella’s nieuwste boek. Er ontstaat consternatie. Een van de kinderen van het echtpaar wil niet gefilmd worden. Een briesende De Jonge vertelt vervolgens voor de camera dat niet alles uit zijn leven belicht dient te worden. Waarop Alink uitlegt dat Freek niet alleen over de carrière van de komiek gaat. Als kijker heb je dat dan allang door.