Freaks

Als normaal zijn een kwestie van leven of dood is

Het spannende Freaks, te zien op Imagine, flirt met maatschappijkritiek binnen een onconventionele superheldenfilm, maar schiet daarin uiteindelijk tekort.

De zevenjarige Chloe is door haar paranoïde vader opgesloten in hun vervallen huis en lijkt slachtoffer van zijn psychische problemen. Maar als ze eenmaal ontsnapt, ontsluit Freaks langzaam maar met precisie een dystopische wereld waarin “abnormals” de politiek correcte term is voor “freaks”.

Het speelfilmdebuut van Zach Lipovsky en Adam Stein gebruikt de mogelijkheden van een fantasiewereld om een uitspraak over de ‘echte’ wereld te doen. Lipovsky en Stein hadden het scenario van de film al geschreven voordat Trump verkozen werd en doen met Freaks dan ook een grotere uitspraak over onze paranoia jegens moslims, immigranten en iedereen die ‘anders’ is. Het ligt er dik bovenop. “Je moet liegen om normaal te zijn”, hamert de vader (Emile Hirsch) er bij de jonge Chloe (Lexy Kolker) in. Ze mag pas de wereld in als ze dat feilloos kan. Wanneer Chloe zich naar buiten laat lokken door een ijsboer blijkt de bezorgdheid van de vader terecht. De wereld die ijsboer Mr. Snowcone (met onderkoelde humor gespeeld door Bruce Dern) haar laat zien is angstaanjagend. De overheid sluit zogenaamde “freaks” stelselmatig uit, door gedwongen verhuizingen, het scheiden van gezinnen, en zelfs moord.

Freaks is spannend en zowel de kijkers als de personages krijgen steeds net genoeg informatie toegereikt om de puzzel te leggen. De special effects zijn (zeker gezien het bescheiden budget van de film) indrukwekkend: een raket die in slow-motion een huis binnendringt en scènes die zich over en door elkaar afspelen zorgen ervoor dat je naast het goed uitgestippelde plot ook visueel gestimuleerd blijft. Maar de maatschappijkritiek is eendimensionaal. Het structureel uitsluiten van de ander is geen dystopie maar werkelijkheid en het scheiden van families is ten tijde van Trump beleid geworden.

Waar het verschil in de realiteit wordt gebaseerd op variaties in de hoeveelheid melanine in de huid, wordt dat in Freaks gedaan om het wel of niet hebben van bovennatuurlijke krachten. Hierdoor hoeft het ‘r-woord’ (racisme) niet te vallen. In Jordan Peele’s Oscarwinnende Get Out (2017) werd binnen het horrorgenre juist racisme zoals het ervaren wordt door mensen van kleur op de voorgrond geplaatst. Daardoor werd de (voornamelijk) witte kijker uitgedaagd om naar zichzelf te kijken, door alle oppervlakkige liberale waarden heen. In Freaks zijn de personages bang voor allerlei dingen – zoals de gedwongen assimilatie van een kind – die voor vele mensen van kleur realiteit zijn. Door dit te ontdoen van kleur mist de film de kans om écht op onderzoek te gaan naar onze paranoia jegens de ander.

Anders zijn werkt anders voor verschillende ‘anderen’ en is geen homogene ervaring. Freaks is op verschillende manieren oncomfortabel (de ongezonde relatie tussen vader en dochter en de gewelddadige ontwikkeling van de jonge Chloe) maar confronteert niet. Na films als Black Panther en Get Out, die binnen de genres van de superheldenfilm en horror een zwart perspectief innamen, schiet Freaks tekort in zijn doel.


Freaks is te zien op Imagine Film Festival op 19 april om 19.30u en 22.10u in Eye, Amsterdam. Deze recensie werd geschreven in het kader van Filmkrant Lab 2019, een trainingstraject voor jonge filmcritici.