FLIRT (Hal Hartley)

In Flirt worden de personages in hun relaties gestuurd door besluiteloosheid, angst om zich vast te leggen en de veiligheid van oppervlakkigheid. Maar de titel is ook goed van toepassing op de film zelf. Niet alleen omdat Hartley net zo makkelijk van personage als van lokatie wisselt, maar ook omdat Flirt een spel is waarmee hij verschillende mogelijkheden aftast zonder erg diep te reiken.

Tijdens de voorbereidingen van Amateur maakte Hartley een korte film van een minuut of dertig ‘om zichzelf bezig te houden’. Al tijdens het draaien ervan speelde hij met het idee om de film uit te breiden tot speelfilmlengte. In plaats van het oorspronkelijke script op te rekken heeft hij het zelfs iets ingekort en er twee variaties op gemaakt. Die drie segmenten vormen samen de nieuwste Hartley: Flirt.
In het eerste deel, dat zich in New York afspeelt, wordt Bill door zijn vriendin Emily voor het blok gezet. Ze vertrekt voor een paar maanden naar Parijs en wil weten of Bill een toekomst voor hen samen ziet weggelegd. Hij vraagt anderhalf uur bedenktijd. Hij vreest dat Emily, eenmaal in Parijs, hem ontrouw zal zijn. Hij belt Margaret, een getrouwde vrouw met wie hij een kortstondige romance heeft beleefd en vraagt haar of er een toekomst voor hen beiden is. In het café komt hij Walter tegen, de man van Margaret, die zichzelf van kant wil maken omdat zijn vrouw niet meer van hem houdt. Het pistool gaat per ongeluk af en na een paar benauwde uren in het ziekenhuis heeft Bill een besluit genomen.

Parallellen
Voor deel twee en drie maakt Hartley gebruik van hetzelfde uitgangspunt, dezelfde situatie. Het milieu waarin het zich afspeelt is alleen anders, en hij verandert de sexe en de geaardheid van de hoofdpersonen.
In het tweede deel, dat zich afspeelt in Berlijn, bespreken drie bouwvakkers het probleem dat Dwight hen heeft voorgelegd; voor wie moet hij kiezen. Ze refereren daarbij aan de situatie van Bill uit deel een, en bespreken ook de bedoeling die Hartley heeft met dit drieluik; de uiterlijke, toevallige omstandigheden van een universeel gegeven variëren en kijken hoe de dynamiek van dat gegeven verandert. Flirt had evenwel net zo goed de bedoeling gehad kunnen hebben aan te tonen hoe alles, onder welke omstandigheden ook, toch altijd weer precies hetzelfde blijft.
Berlijn, gesitueerd in de hippe homoscene van die stad, heeft niet alleen hetzelfde uitgangspunt, maar ook dezelfde vertelstructuur en de dialogen zijn grotendeels identiek. De sfeer van dit deel is misschien wat losser en explicieter, maar het voegt toch weinig toe aan het thema dat hier centraal staat. De parallel wordt te ver doorgevoerd om een interessante aanvulling te kunnen zijn op hetgeen we al gezien en gehoord hebben. Hartley lijkt trouwens beter weg te weten met een wat anonieme, onbepaalde setting dan met het meer uitgesproken milieu waar deel twee zich afspeelt en dat enigszins stereotiep wordt uitgebeeld.
Deel drie, Tokyo, heeft wel een eigen vertelstructuur en wijkt ook op andere punten meer af van de voorgaande delen. Stukken dialoog worden ook in dit deel weer herhaald, maar soms in een andere context of op een ander moment in het verhaal, waardoor het nog iets verrassends heeft.

Banaliteiten
Ondanks de overeenkomsten in verhaalverloop is Flirt toch tamelijk onevenwichtig en dat komt omdat de toon en de stijl gaandeweg veranderen. New York, de kortste episode van slechts zestien minuten, is zonder meer het sterkst. Er wordt gebruik gemaakt van het onmiskenbare Hartley idioom. Personages worden geïsoleerd van elkaar in beeld gebracht, als ze tegen elkaar praten kijken ze elkaar zelden aan, teksten worden vlak en expressieloos uitgesproken, wijsheden en banaliteiten worden op dezelfde manier gebracht en zijn bijna niet meer van elkaar te onderscheiden. De kronkelige gedachte blijkt uit de dialogen, niet uit emoties. Ook de droge, absurdistische humor die Hartley eigen is ontbreekt niet.
Het gevaar zit er in dat deze manier van vertellen op een gegeven moment zijn doel mist omdat het procédé al te bekend is geworden en daardoor niet meer het wat vervreemdende effect heeft dat het beoogt. Vooralsnog doet New York fris en origineel aan. Hartley is in staat om aan alledaagse zaken een ongewone draai te geven en tegelijkertijd uitzonderlijke situaties te behandelen alsof ze de gewoonste zaak van de wereld zijn. Voor Hartley’s wat zware thematiek is het een uitdrukkingswijze die nog steeds effect heeft.
Berlijn is minder vormvast, minder gecomprimeerd. Het tempo ligt lager en er wordt meer gebruik gemaakt van medium- en oriënterende shots. Tokyo heeft een nog vriendelijker stijl, romantisch bijna. Trager, minder dialogen en veel meer expressie. Die stilistische verschuiving verzwakt de film. Het mooie van eerdere Hartley films was juist die zo streng doorgevoerde eigenzinnige vormgeving waarmee hij een heel eigen wereld schiep.
Het achter elkaar plakken van drie episoden zou de film een meerwaarde moeten geven ten opzichte van de losse delen. Dat is niet het geval. Flirt is een aardige film, maar als korte film van zestien minuten was hij veel beter geweest.

Petra van der Ree