FAMILY FILES

In 1991 verliet Mari Soppela Finland. Pas negen jaar later kwam ze terug, voor de begrafenis van haar neef Pekka die zelfmoord had gepleegd. De terugkeer naar Lapland — en in het bijzonder het familiehuis Heimola — bracht Soppela ertoe een documentaire te maken over haar familie. Het resulterende Family files begint als het zelfonderzoek van een immigrant die haar wortels kwijt is, maar wordt gaandeweg een genealogische reconstructie van vier generaties en een spiegel van de Finse samenleving in het algemeen. Het knappe is dat Soppela die gelaagdheid heel terloops in haar documentaire verwerkt heeft waardoor je nergens het idee krijgt naar een geforceerde geschiedenisles te kijken of een hoogst particulier ego-document. Family files is een beeldmozaïek: het is opgebouwd uit voorgelezen brieffragmenten, oude familiefilmpjes en interviewfragmenten. De landschappelijke beelden van besneeuwde bomen en houten huisjes worden bij tijd en wijle vermenigvuldigd door middel van splitscreen. Het is een mooie oplossing voor het in het beeld brengen van de overweldigende natuur die zich nooit laat vangen door de cameralens maar die wel essentieel is in dit verhaal. In de — soms wel twintig — kleine deelschermpjes vervagen de details maar komt de visueel ritmische kwaliteit van het bos des te beter over. De splitscreen-techniek is echter ook een trucje en Soppela heeft zich net niet weten te beheersen in de toepassing ervan. Na de derde keer komt het wat geforceerd over en verliezen de beelden hun kracht. Gelukkig staat er een weelde aan andere bronnen tegenover, van verhalen over de vrijgevochten oma Helvi die een buitenechtelijk kind kreeg van een Duitser, tot analyses van wat er nou misging met Pekka, de laatste rendierherder in de familie. Als de aftiteling rolt heb je het idee de familie Soppela iets beter te begrijpen zonder precies je vinger te kunnen leggen op de oorzaak van alle familie-ellende.

Edo Dijksterhuis