ERMO

Een Chinese plattelandsvrouw ontdekt geld en seks in Ermo, de tiende film van een onbekende regisseur. Zhuo Xiaowen dingt niet om de gunst van de westerse kijker. Liever vertelt hij gewoon zijn verhaal. Het resultaat is er des te mooier om.

Eerlijk duurt het langst. De Chinese regisseur Zhuo Xiaowen weet er alles van. Hij maakte drie verboden films en zes commerciële hits die geen buitenlandse distributie kregen. Zhuo’s carrière vertoont een grote gelijkenis met de bewegingen van een jojo. Ofwel hij tartte de autoriteiten met politiek gevoelige onderwerpen, ofwel hij lonkte naar de kassa. Blijkbaar is Zhuo één van die kunstenaars die een lange aanloop nodig hebben, want zijn tiende project Ermo is een van de beste Chinese films die de afgelopen jaren het Nederlandse bioscooppubliek bereikt.
Zhuo had al tien jaar ervaring als camera-assistent, acteur en documentairemaker toen hij in 1986 debuteerde met In their prime, een speelfilm over soldaten die tijdens de Vietnamoorlog naar het front werden gestuurd. Deze film werd prompt verboden. Zhuo maakte een draai van 180 graden met twee thrillers. Zijn twee daarop volgende produkties over het leven in een Chinese gevangenis en de verhouding tussen man en vrouw werden verboden, zodat hij wederom de smaak van het grote publiek opzocht met zijn volgende vier films.
Terwijl zijn meer succesvolle collega’s westerse festivals en filmfans veroverden, besloot Zhuo om de film te maken waarvan hij altijd al had gedroomd. Het was tijd om zijn eigen stem te doen gelden. Toen zijn plan om de novelle Ermo van de schrijver Xu Baoqi te verfilmen door zestien Chinese filmstudio’s was geweigerd, financierde hij de film zelf. Nadat Ermo met Hongkongs geld was afgemaakt, won de film vorig jaar de prijs van de internationale filmpers in Locarno.

Geen melodrama
Ermo is een ambitieuze plattelandsvrouw die koste wat het kost haar dromen verwezenlijkt. Ze is economisch zelfstandig, haar echtgenoot is een apathische luiaard en ze verlangt naar een liefhebbend mannenlichaam. Precies als de heldinnen van The story of Qiu Ju, The women from the lake of scented souls en de later dit najaar uit te brengen The day the sun turned cold. Een cynicus zal Zhuo Xiaowen ervan beschuldigen om in de voetsporen van succesvolle landgenoten als Zhang Yimou te willen treden. Zhang heeft echter zojuist met zijn in Cannes vertoonde Shanghai triad een gestileerde publieksfilm afgeleverd, een genre dat Zhou juist achter zich wil laten. Bovendien woont het overgrote deel van de Chinese bevolking op het platteland, dus de kans dat een boek of een film hun leven beschrijft is erg groot. Een van Zhuo’s grootste verdiensten is dat hij zich in tegenstelling tot bovengenoemde films niet tot melodrama heeft laten verleiden.
Net als veel andere slimme boeren gedijt Ermo goed bij de nieuwe vrije marktprincipes van de Volksrepubliek. In tegenstelling tot fabrieksarbeiders produceren boeren immers hun eigen handelswaar. Tot haar stomme verbazing sleept Ermo een aardig bedrag binnen met de verkoop van een grote partij zelfgemaakte manden. ’s Nachts maakt ze met primitieve machines haar eigen mie, die ze overdag in de dichtstbijzijnde stad verkoopt. Wanneer ze de kans krijgt om in een restaurant mie te maken met moderne apparatuur, stijgen de inkomsten aanzienlijk. Rijk wordt Ermo er niet van, want thuis zitten een impotente echtgenoot en een verwend zoontje op haar geld te wachten. Geld en seks zijn belangrijke drijfveren voor de mens. Ermo ontdekt dankzij haar buurman beide.

Vechtende buitenlanders
Ermo zet haar zinnen op een tv die zo groot is dat zelfs de plaatselijke partijleider hem niet kan kopen. Ze wordt een slavin van het 29 inch scherm in de winkel; niets is haar te gek. Toch moet de minnaar het veld ruimen wanneer hij haar geld aanbiedt, want Ermo wil die tv helemaal alleen verdienen. Dan staat het gevaarte ineens in haar woonkamer. Het hele dorp zit op kleine krukjes te kijken naar Amerikaans football. "Kijk, die buitenlanders vechten met elkaar." "Nee stommerd, dat is basketbal." Ermo zit erbij en kijkt ernaar. Bijzonder onbevredigd.
"Ik houd van Ermo, want ze is egoïstisch en eerlijk", merkt regisseur Zhuo op in een interview. Het is zijn liefde voor de koppige vrouw die de film tot leven brengt. Ermo had makkelijk kunnen stranden in een houterig moralisme, maar daarvoor is de film te evenwichtig, te subtiel en te grappig. Nergens suggereert Zhuo dat geld niet gelukkig maakt. Hij probeert alleen vragen op te roepen in een land waar geld de nieuwe god is.

Thessa Mooij