Enys Men

Na het intrigerende Bait creëert Mark Jenkin met Enys Men opnieuw een film als een bouwwerk van raadselachtige elementen, met een vleugje folkhorror.

Wanneer je een mens volledig berooft van externe prikkels, gaat het brein zelf prikkels produceren. Het is een soort overlevingsmechanisme. Want de enige staat waarin de mens geen prikkels meer ontvangt, is de dood.

De naamloze hoofdfiguur (Mary Woodvine) in Mark Jenkins enigmatische Enys Men is niet dood (of misschien wel, wie zal het zeggen), maar wel grotendeels verstoken van stimuli. Ze verblijft als vrijwilliger op een verder onbewoond eiland bij de kust van Cornwall, dat uitgestoken voetje aan het zuidwesten van Engeland. Elke dag inspecteert ze dezelfde witte bloemen met rode stampers. Met een potlood schrijft ze haar observaties in een schriftje: de datum (ergens in april 1973), de temperatuur (altijd rond de 14,4 graden) en daarachter: ‘no change.’

In die eindeloze opsomming van geen verandering ontspruit de horror van Enys Men. Want niets is zo onnatuurlijk als een staat van onveranderlijkheid. Uit die isolatie en vaste routines kruipen onverklaarbare elementen tevoorschijn. Een jonge vrouw die er soms is en dan weer niet. Een getik dat uit het binnenste van de aarde lijkt te komen, als een echo uit de allang verlaten mijnschacht waar de vrouw elke dag een steen in laat vallen.

Via een kortegolfradio meldt ze aan het vasteland dat er weinig benzine meer is voor de generator. En, het ultieme angstvisioen voor de gemiddelde Brit: “De thee is bijna op.” Wachtend op de bevoorradingsboot kruipen de dagen richting 1 mei. May Day. Een betekenisvolle dag in het heidendom. Maar ook een roep om hulp. Beide betekenissen weerklinken in de film.

Net als zijn doorbraakfilm Bait (2019) draaide Jenkin Enys Men (de titel betekent ‘stenen eiland’ in het Cornisch) op 16mm. Alle geluiden – de spaarzame dialogen, het gekrijs van de meeuwen en het gebeuk van de golven – zijn achteraf toegevoegd. Groot verschil met die voorganger is het gebruik van kleur. Het resultaat is een film vol texturen. Van scherpe rotsen, verweerde huid, en van de gruizige film zelf.

En er is de korstmos die op een dag op een van de bloemen verschijnt, groeit en zich verspreidt. Het zou een metafoor kunnen zijn voor rouw. Voor verdriet dat steeds andere vormen aanneemt. Zich aan je hecht, in je woekert. Zo onlosmakelijk verbonden raakt dat je op den duur niet meer weet wie je zonder bent. Het is slechts een van de mogelijke interpretaties. “Ik houd van films die je het bos insturen”, zei Jenkin in een interview met The Guardian, “en je daar vervolgens achterlaten.”

Enys Men is sinds 8 mei 2023 verkrijgbaar op blu-ray (BFI, import).