Elizabeth
Grabbelton aan archiefbeelden
Terwijl het Britse koningshuis bol staat van schandalen moeten de Britten ook nog eens het zeventigjarige koningschap van Elizabeth II vieren. De archiefdocumentaire Elizabeth probeert de stemming erin te brengen met gezellige beelden en olijke montages.
Koningshuizen zijn absurde middeleeuwse relieken, en nergens absurder dan in Engeland. De bizarre regel dat de vorst tot de dood zal regeren, ontzegt koningen een normale oude dag. Ook zadelt het bevolkingen op met vorsten bij wie, laten we het voorzichtig uitdrukken, de levenskrachten afnemen. Omdat het koningschap geen bijbaantje is, is dat problematisch.
Dat Elizabeth II dit jaar zeventig jaar op de troon zit, zou reden moeten zijn om deze regel af te schaffen, maar dat zal niet gebeuren. De pr-machine van het Britse koningshuis draait in dit jubileumjaar op volle toeren en schetst een beeld van Elizabeth als stabiele rots in de branding. In haar disfunctionele familie mag alles instorten, zij blijft overeind. Als de 95-jarige het nog twee jaar volhoudt, verslaat ze regerend troonkampioen Lodewijk XIV, die 72 jaar op de troon zat voordat hij 1715 in Versailles zijn laatste adem uitblies.
De achiefdocumentaire Elizabeth moet een bijdrage leveren aan de feestvreugde door in thematische hoofdstukjes een beeld van Elizabeths zeventigjarige koningschap te geven. De opening zet meteen de lichtvoetige toon. Op de soundtrack klinkt Robin Williams’ megahit ‘Let Me Entertain You’, en we zien een zwaaiende en handenschuddende Elizabeth door de jaren heen. Muziek levert vaker ironisch commentaar op de beelden, zoals ‘Our House’ van Madness onder beelden van de vele koninklijk paleizen. Of David Bowie’s ‘Heroes’ (“I will be king/ and you will be queen”) onder beelden van de kroning van Elizabeth in 1953. Ook worden fragmenten uit klassieke films en sketches opgevoerd, zoals die waarin Mr. Bean in een rij staat te wachten tot hij de koningin een handje mag geven. Op het moment suprême merkt hij dat zijn gulp open staat.
De film, in feite een grabbelton van beelden, gaat niet helemaal voorbij aan akelige gebeurtenissen. Onder het kopje ‘Horribilis’ komen de grote drama’s even snel langs: de scheiding van Charles en Diana, de dood van Diana, de recente val van prins Andrew, de turbulentie rond prins Harry en Meghan Markle. Maar regisseur Roger Michell (die de première van zijn film niet zal meemaken omdat hij in september plotseling overleed) houdt het overwegend gezellig. Iemand merkt in Elizabeth op over de altijd lachende Mona Lisa: “You enjoy the fiction or you don’t.” Het slaat natuurlijk op Elizabeth, maar geldt ook voor de film: leuk voor wie in het sprookje van de monarchie gelooft, maar een portret van een archaïsch instituut voor wie dat niet doet.