EAMI

Dromen en ontwaken met de Tiger-winnaar uit Paraguay

EAMI

De Filmkrant en Critics’ Choice VIII Re/United presenteren first look-reviews van de films in de IFFR Tiger Competitie van 2022. EAMI van Paz Encina won de Tiger Award van het 51ste IFFR. Ze neemt ons mee in het woud van de Ayoreo in Paraguay die te maken hebben met de snelste ontbossing ter wereld.

‘Deze film gaf ons de mogelijkheid om te dromen en tegelijkertijd de kans om wakker te worden’, aldus de jury van het 51ste Filmfestival van Rotterdam over EAMI. Het drama uit Paraguay met de overdonderende beeldenpracht werd woensdag bekroond met de hoofdprijs van het festival, de Tiger Award ter waarde van 40.000 euro.

En ja, je kunt je wel wat voorstellen bij dat dromen en ontwaken. Regisseuse Paz Encina (50), geboren in Paraguay en opgeleid in Argentinië, trekt je een magische wereld in waarin de zintuigen eerst moeten wennen aan het rustige tempo. Maar ligt de hectiek van alledag eenmaal achter je, en is het je gelukt om je over te geven aan Encina’s unieke beeldtaal, dan val je van de ene verbazing in de andere.

Antropologie en poëzie
Het bos waarin we afdalen en ronddwalen is een soort oerbos. Er hangen geesten rond. Een vrouw vertelt in voice-over hoe het ooit was, voordat de bosbewoners uit het gebied werden verjaagd. Eami, de kleine titelheldin, zocht ooit naar honing in het woud. Ze ligt op een bladerenbed, terwijl de vrouw in voice-over vraagt of haar vrienden nog in leven zijn. Zijn we hetzelfde als we degenen verliezen waarvan we hielden?

Paz Encina debuteerde vijftien jaar geleden met het al even beeldschone Hamaca Paraguaya (ja, wat bekte dat lekker, Ha-ma-ca Pa-ra-gua-ya). De film was in Cannes te zien in het programma Un Certain Regard en won de internationale persprijs. Centraal stond een ouder echtpaar dat in een hangmat (de hamaca uit de titel) in het bos wachtte op de terugkeer van hun zoon, een frontsoldaat. In Hamaca Paraguaya waren beeld en geluid al losgekoppeld, en hetzelfde is het geval in EAMI dat ook ‘woud’ betekent, en ‘wereld’, de Ayoreo-indianen waar het hier om gaat maken geen onderscheid.

Het ontkoppelen van beeld en geluid heeft een licht desoriënterend effect, maar het zet ook aan tot actief meedenken. Langzaam wordt duidelijk dat we in de wereld van de herinneringen zijn. Antropologie en poëzie versmelten hier, evenals de werkelijke en de fictieve wereld. Op een gegeven moment vraagt EAMI, het blote bosmeisje, zich af of haar beste vriend, die van de aardbodem is verdwenen, misschien is veranderd in een vrucht, waarna Encina het beeld vult met het meest fantastische fruit, van dieproze tot gifgroen. Vrij associeren met beelden is een van Encina’s troeven.

Ontbossing
Volgens de website van het IFFR verdiepte de regisseuse zich voor de film in de Ayoreo-Totobiegosade-mythologie. Op de site van ‘survivalinternational’ valt te lezen dat de Ayoreo-indianen in Paraguay te maken hebben met de snelste ontbossing ter wereld. Veehouders hebben grote delen van het land ingenomen en de Ayoreo met bulldozers verjaagd. Encina luisterde voor EAMI naar de verhalen van de oorspronkelijke bewoners. Het zijn heel specifieke verhalen, over invasie en vernietiging. En toch zit er ook een bepaalde abstractie in het werk, waardoor deze film ook gaat over al die oorspronkelijke bewoners, overal ter wereld, die van hun grondgebied werden verjaagd. Door witte mannen met hoeden en geweren.


De competitiefilms van IFFR 2022 zijn nu online te zien voor geaccrediteerde professionals en worden later dit jaar vertoond in Nederlandse bioscopen. Deze recensie werd geschreven i.h.k.v. Critics’ Choice VIII Re/United.