Dope Thief

Brian Tyree Henry (Atlanta) schittert als een atypische crimineel in gelaagd en geestig televisiedrama van de makers van Gladiator II.

Terwijl regisseur Ridley Scott bekendstaat om zijn grootse, bombastische werken, etaleert hij in de pilotaflevering van Dope Thief een meer sociaal-realistische stijl. Scott sloeg voor dit rauwe misdaaddrama opnieuw de handen ineen met scenarist Peter Craig, met wie hij eerder werkte aan Gladiator II (2024). Het resultaat is een achtluik dat in esthetisch en narratief opzicht doet denken aan het werk van David Simon (The Wire, 2002-08; Treme, 2010-13). Die vergelijking komt niet uit de lucht vallen.

Dope Thief is een bewerking van de gelijknamige debuutroman van Dennis Tafoya uit 2009. Dat boek werd destijds door critici vergeleken met het werk van George Pelecanos en Richard Price, het duo dat met Simon werkte aan The Wire en The Deuce (2017-19).

Net als The Wire speelt Dope Thief zich af aan de zelfkant van de samenleving. Plaats van handeling is een achterstandswijk in Philadelphia, waar Ray (Brian Tyree Henry) en Manny (Wagner Moura) vermomd als narcoticarechercheurs de bastions van kleine drugsdealers binnenvallen. Terwijl Ray de handen van de nietsvermoedende handelaren boeit met tiewraps, en met zijn “bevelende stem” de rust bewaart, zoekt Manny in vriezers en onder gootstenen naar alles van waarde. Pas als de twee het pand al enige tijd hebben verlaten, realiseren de dealers dat ze om de tuin zijn geleid.

Ray noemt de opbrengst van deze klussen “karmabelasting”. “We eisen simpelweg ons deel op in deze chaotische wereld. We zijn als jagers die de hertenpopulatie indammen.” Dope Thief is ook doordrenkt met fatalisme. Het werk van Ray en Manny is risicovol: dat gaat een keer mis. Dat gebeurt al in de eerste aflevering, als de twee een aanbod krijgen dat ze niet kunnen weigeren. Ver van Philadelphia, op het platteland van Pennsylvania, staat een boerderij waar criminelen crystal meth produceren. Daar zou volgens een dubieuze kennis van Ray en Manny een fortuin verstopt liggen.

Marshmallows
Uiteraard leidt deze operatie tot een bloedbad. Ray en Manny weten weg te komen met een plunjezak vol dollars en drugs, maar worden vanaf dat moment ook op de hielen gezeten door de politie én de georganiseerde misdaad. Zodra ze in allerijl wegscheuren van de plaats delict, klinkt op een portofoon die ze hebben meegenomen een omineuze stem: “Jongens, wanneer komen jullie de marshmallows terugbrengen?”

Vanaf dit punt wijkt Craigs scenario enigszins af van Tafoya’s boek. De focus wordt bij vlagen verlegd naar drugsagent Kristy Lynne (een sterke rol van Marin Ireland). Zij werkte undercover in het door Ray en Manny overvallen drugslab en raakte bij de overval ernstig gewond aan haar stembanden – de rest van de afleveringen kan ze alleen nog verbeten fluisteren. Fascinerend aan Irelands personage is dat Craig haar niet per se introduceert als een onvervalste good guy. Lynne kan prima door voor een gewetenloze drugscrimineel – net zoals Ray, ondanks zijn bedenkelijke handelingen, wel wat wegheeft van Robin Hood.

Atypisch
In Dope Thief is niets wat het lijkt. Paranoia overheerst. Agenten zijn schurken; schurken zijn aaibaar. Wagner Moura, bekend als Pablo Escobar uit Narcos (2015-17), is ditmaal ironisch genoeg gecast als een argeloze, weifelende beroepscrimineel.

Brian Tyree Henry steelt de show. Hij speelt zijn beste rol tot nu toe. In een interview met Vanity Fair liet de acteur al weten dat hij zich wezenlijk met zijn personage heeft bemoeid. Vooral Henry’s balans tussen komedie en tragedie valt op. Sommige scènes zijn simpelweg hilarisch, maar Ray krijgt ook de ruimte om zijn emotionelere kant te tonen.

Ray is in veel opzichten een gedroomd televisiepersonage. Hij is onmiskenbaar atypisch: hij verzamelt vinyl en is bekend met het werk van Macchiavelli en Nietzsche. Als hij een kerk binnenwandelt sprenkelt hij wijwater over zich heen alsof het eau de toilette betreft. Een grote schurk, die bij de filosofen Rousseau en Hobbes argumenten vindt voor het “reactionaire geweld” waarvan hij zich bedient, wordt door Ray neergezet als “Professor Mein Kampf”.

Bovenal is Dope Thief een pregnante metafoor voor de toestand van de Verenigde Staten. Je zou de demografische groep waartoe Ray en Manny behoren kunnen omschrijven als een vergeten klasse. Tegen zijn stiefmoeder (een geestige rol van Kate Mulgrew) veinst Ray al tijden dat hij voor de kost huizen schildert. Het schilderen van huizen (zie bijvoorbeeld Martin Scorsese’s The Irishman, 2019) is evenwel codetaal voor het vermoorden van mensen. De ellende waaraan Ray zich bezondigt schiet af en toe in traumatische flarden voorbij. Hij komt er niet meer vanaf, lijkt de boodschap. Wie geboren is in de misère, zal daarin ook sterven.

Dope Thief is vanaf 14 maart 2025 te zien op Apple TV+ (VoD).