Don Jon

In zijn regiedebuut Don Jon speelt Joseph Gordon-Levitt een pornoverslaafde macho die overspannen verwachtingen koestert over seks en relaties. Dat pakt komisch uit, zonder puberale kluchterigheid.

Er zijn films die seksverslaving vooral als een moreel probleem willen zien. Thanks for Sharing is er zo een. Don Jon richt zijn pijlen op een andere kwestie: de onrealistische verwachtingen die door de heersende cultuur gewekt worden ten aanzien van seks. Een stevig opgepompte Joseph Gordon-Levitt werpt zich met zichtbaar plezier op de titelrol. Als barman Jon kan hij iedere vrouw die hij wil in bed krijgen. In scènes die met hun extatische montage teruggrijpen op de drugsklassieker Requiem for a Dream zien we hoe Jon zijn leven inricht rond de zaken die er volgens hem toe doen: zijn lichaam, zijn auto, zijn appartement, zijn familie, zijn kerk en… zijn porno. Maar hoeveel mooie vrouwen hij ook thuisbrengt in zijn vrijgezellenflat, uiteindelijk belandt hij steeds weer achter zijn laptop om porno te kijken. Want porno, zo horen we Jon in voice-over vertellen, is superieur aan echte seks.
Tot ieders verbazing stopt dit alfamannetje met vrouwen versieren als hij verliefd wordt op Barbara, door Scarlett Johansson neergezet als een lekker ordinaire vrouw uit New Jersey. Net zoals Gordon-Levitt en diens filmvader Tony Danza trouwens een vet aangezet Italiaans-Amerikaanse familie neerzetten. Om Barbara te plezieren gaat Jon een opleiding volgen en vergezelt hij zijn vriendin naar romantische films. In een aardige pastiche op de kleffe verfilmingen van Nicholas Sparks’ bestsellers zien we een dweperig beeld van man-vrouw-relaties, dat net zulke onrealistische verwachtingen schept als de porno waar Jon op geilt. Ook tijdens zijn relatie met Barbara zweert Don zijn pornografische geneugten niet af. In de biechtstoel koopt Jon deze misstap elke zondag routineus af met een paar onzevaders en weesgegroetjes. Barbara toont zich minder vergevingsgezind.
Gordon-Levitt maakt zich vrolijk over het relationele en seksuele gehannes van mannen en vrouwen, zonder te vervallen in de puberale spermagrappen van Judd Apatow en diens navolgers. Aan het slot werkt hij echter toe naar een monogame moraal, die in Apatows conservatieve kluchten niet zou misstaan. Alleen wordt die moraal in dit geval opgediend door een wereldwijze Julianne Moore, die Don Jon als oudere medestudente een spiegel voorhoudt. Helaas zadelt het script Moore op met een melodramatische achtergrondgeschiedenis, die we ook zonder uitleg wel konden aflezen aan haar sterke acteerwerk. Gordon-Levitts scenario heeft sowieso de neiging om de thematische punten er iets te nadrukkelijk in te duwen bij de kijker. Het is een van de weinige minpunten in een strak gemonteerd debuut, dat een giechelig onderwerp als pornoverslaving serieus neemt zonder de humor uit het oog te verliezen.

Fritz de Jong