Dick Johnson Is Dead
Maar niet heus
In deze charmante, ontroerende documentaire zet een regisseur de dood van haar vader op allerlei ludieke manieren in scène. Dat alles om het gesprek over zijn onvermijdelijke overlijden een beetje meer behapbaar te maken.
Het zal je vader maar zijn. Dood op de stoep, omdat een printer uit een kantoorraam op zijn hoofd viel. Of zijn gekreukelde lichaam onderaan het trapgat, plasje bloed druipend uit het achterhoofd, omdat hij onhandig was uitgegleden. Of een soortgelijke uitglijder op straat, waardoor hij met zijn slaap keihard neerknalt op de betonnen stoep van New York City.
Of het zal je vader maar zijn, die begint te lijden aan geheugenverlies, net als eerder je moeder al; een veel langzamere mars richting de dood. In het geval van regisseur Kirsten Johnson gebeuren al die dingen met haar vader, al heeft ze de meest bloederige van die scenario’s zelf in scène gezet. De verbeeldingen van zijn stuntelige overlijden zijn kleine stukjes fictiefilm die zij als regisseur en hij als hoofdrolspeler samen hebben bekokstoofd. Zijn dood speelt zich dus af in de filmwereld van stuntmensen, set dressers en cameramensen, maar zijn geheugenverlies is een realiteit waar ze in deze documentaire nooit omheen kunnen filmen.
Johnson toonde zich al een specialist in de ‘egodocumentaire’ met haar filmmemoires Cameraperson (2016). In deze nieuwe film geeft een unieke spin aan het genre, waarmee ze rouw, verlies en trauma in een bijzonder perspectief zet. Met het maken van de documentaire anticipeert ze op al die zware dingen voordat ze werkelijkheid zijn, en probeert ze er tegelijkertijd ook wat lol, gezelligheid en hoop uit te halen. Vandaar al die prachtige en intieme scènes waarin er door tranen heen gelachen wordt, of bij het lachen stiekem ook een beetje wordt gehuild. Dick Johnson Is Dead is in veel opzichten de meest optimistisch mogelijke tegenhanger van Chantal Akermans No Home Movie (2015), eveneens een krachtige documentaire over een regisseur die haar laatste ouder ziet wegglippen.
Dat Dick Johnson Is Dead ondanks zijn zware thematiek zo’n opbeurend effect heeft, is niet alleen te danken aan de speelse opzet van de regisseur, maar ook aan de sympathieke man die voor de camera in al zijn eenvoud steeds weer de show steelt. Dick Johnson heeft een warme, meegaande persoonlijkheid en stort zich met veel overgave en plezier op het levenswerk van zijn dochter. De film opent met een homevideo waarin Dick met zijn kleinkinderen speelt en uitglijdt – zo weten we ook gelijk waar al die bloederige scenario’s vandaan komen. “Ik heb altijd al in films willen spelen”, roept hij lachend uit terwijl hij weer overeind krabbelt. De film die volgt vervult dus een wens van zowel vader als dochter. Het is een zeldzaamheid: een afscheid tussen een ouder en kind voordat het te laat is. Dat anderen mogen meekijken met dat moment is een geschenk van levensbelang.