Desert Paradise

In de Namibische woestijn dreigt een idyllisch dorpje dankzij de (mogelijke) sluiting van een diamantmijn te worden verzwolgen door de droogte. Documentairemaker Ike Bertels toont in haar postkoloniale tragedie Desert Paradise de fragiliteit van een bijzondere gemeenschap.

Het dorpje Oranjemund, een door de mens geschapen groene oase in de Namibische woestijn, wordt zo ver het oog reikt omringd door zandduinen. Iets naar het westen lonkt de aan de zandvlakte grenzende Atlantische Oceaan. Het paradijs Oranjemund ontstond nadat men in 1908 diamanten aantrof in de bodem iets ten noorden van waar het stadje ontstond. Sindsdien stond het hele leven in het teken van diamantwinning in het voor de buitenwereld afgesloten ‘Sperrgebiet’. Totdat het staatsbedrijf Namdeb een paar jaar geleden aankondigde dat de mijnen binnen enkele jaren gesloten zullen worden en de vraag rijst hoe lang het zal duren voordat het lommerrijke dorp weer opgeslokt wordt door de wildernis.

Documentairemaker Ike Bertels (Guerrilla Grannies, 2013) maakt in Desert Paradise invoelbaar hoe het is om op een plek te wonen waar de rijkdom dreigt te verdwijnen. Namdeb geeft al decennia zwarte én witte werknemers baanzekerheid, organiseert onderwijs voor hun kinderen en garandeert fatsoenlijke huisvesting. Criminaliteit is nog steeds een zeldzaamheid in het dorp waar mensen vredig naast elkaar leven – flagrant racisme ontbreekt mede dankzij het ontbreken van economische tegenspoed. Maar gaandeweg verlaten mensen die de spreekwoordelijke bui al zien hangen Oranjemund, waardoor de gemeenschapszin langzaam erodeert. Een zandstorm die het dorp teistert spreekt boekdelen: Oranjemund dreigt los zand te worden.

In zorgvuldig gekozen composities toont Bertels de grens tussen het groen in het dorp en de droogte eromheen. Hoe fragiel het menselijk bestaan is, zeker als het geld samen met het water dreigt weg te vloeien. De camera volgt een keur aan Oranjemunders: de bedrijfsleider van de lokale Spar supermarkt; een boer die land wil opkopen van Namdeb om dat te transformeren tot vruchtbare landbouwgrond; een gids die toeristen rondleidt langs vervallen houten loodsen die niet zouden misstaan in een western. De boodschap lijkt: hoe lang houdt het nog stand? Maar het leventje in Oranjemund gaat nu nog zijn gangetje.

Toch krijgen beelden van mannen in geel-blauwe overalls in het Sperrgebiet, inmiddels een nationaal park, een nieuwe lading: zijn dit hun laatste maanden in de verzengde hitte? Hoe lang zullen de schappen in de supermarkt gevuld blijven? Of zal het toerisme wel aanslaan? Die kans lijkt klein, omdat er geen startkapitaal is; van de miljoenen die aan de diamanthandel werden verdiend is weinig blijven hangen in het winningsgebied. Desert Paradise is in dat opzicht een treffend voorbeeld van postkoloniale tragiek die ook weerklinkt in de weemoedige soundscapes van Juho Nurmela. Diamanten zijn voor eeuwig, in tegenstelling tot de plek waar ze worden gewonnen.

Desert Paradise is vanaf 29 april te zien op Picl en Vitamine Cineville.