Der Fall Collini

Moeizaam zoeken naar een open deur

De zeventigjarige Italiaan Fabrizio Collini vermoordt in koelen bloede een vooraanstaande Duitse industrieel. Wat waren zijn motieven en waarom geeft hij zichzelf na de daad meteen aan? Advocaat Caspar Leinen komt er maar niet achter.

Iemand gaat worden vermoord. Zoveel is duidelijk wanneer Fabrizio Collini vastberaden een Duitse hotellobby instapt. Dat hij wordt gespeeld door het Italiaanse culticoon Franco Nero (bekend als de originele Django uit 1966) verraadt het eigenlijk al, net als de gespeelde vriendelijkheid waarmee industrieel Hans Meyer (Manfred Zapatka) hem op zijn hotelkamer ontvangt. Deze twee mannen hebben een historie die alleen met geweld kan worden opgelost.

Wanneer Collini niet veel later met bloed aan zijn handen weer beneden staat, ligt Meyer inderdaad levenloos in z’n kamer: eerst in het hoofd geschoten en vervolgens zijn schedel open getrapt. Zo’n koelbloedige moord is voor de Duitse rechtbank een afgedane zaak, maar de jonge Turks-Duitse advocaat Caspar Leinen (Elyas M’Barek) staat voor een raadsel: zijn cliënt zwijgt in alle talen, maar hij moet toch een motief hebben gehad?

Der Fall Collini is gebaseerd op een populaire roman van de Duitse ex-advocaat Ferdinand von Schirach, die het zowaar tot De wereld draait door-boek van de maand schopte. Een compact verhaal over oorlogsmisdaden en de verjaring ervan, al laat regisseur Marco Kreuzpaintner (die eerder als scenarist betrokken was bij de Hitler-satire Er ist wieder da) lang in het midden waar het in de film precies over gaat. Dat een bejaarde Italiaan een even oude Duitser schijnbaar ongemotiveerd te lijf gaat, zal bij vrijwel iedereen associaties oproepen met de Tweede Wereldoorlog, maar het weerhoudt Kreuzpaintner er niet van om Leinen al zuchtend en steunend naar motieven te laten speuren.

Een toevallige ontmoeting met pizzabezorger Nina (Pia Stutzenstein) geeft uiteindelijk de doorbraak. Zij kent het dorpje waar Collini is opgegroeid en daar werden volgens haar oorlogsmisdaden gepleegd. Een toevalligheidje, waarvan er wel meer zijn in Der Fall Collini. Zoals het feit dat de onervaren Leinen per ongeluk de verdediging van de moordenaar van zijn surrogaatvader op zich neemt (“Wacht even, welke naam zei je? Hans Meyer!?”), dat hij als zoon van een linkse intellectueel en Turkse moeder überhaupt door industrieel Meyer is opgevoed, en dat hij zijn voormalige professor Richard Mattinger (Heiner Lauterbach) tegenover zich vindt tijdens het proces.

Der Fall Collini blijft zo een vrij statisch geschiedenislesje, met soms interessante inzichten. Vooral wanneer we het niet verwachten. Tussen alle rechtbankverhandelingen over onrechtvaardigheid en wetgeving, is de meest schokkende gebeurtenis uit Der Fall Collini toch een terloopse zin van die pizzabezorger. “Een Turkse advocaat? Dat is toch ook moeilijk te geloven.” Misschien is dat wel precies de vergelijking die Kreuzpaintner wil dat we maken: dat in een film over oorlogsmisdaden en banaliteit van het kwaad, dit alledaags racisme als de steek voelt die werkelijk pijn doet.