DEPARTURES

De mislukte cellist Daigo vind vol schaamte werk als aflegger (iemand die de doden klaarmaakt voor hun reis) in Oscarwinnaar departures.

Vorige maand beschreef Mariska Graveland in de rubriek Filmslot de groep actuele films waarin mannen hun ontslag verborgen houden voor hun omgeving. Elke dag doen ze hun stropdas om en gaan met koffer de deur uit, om de werkuren ergens op een parkeerplaats of in een lege bedrijfslobby te slijten. Daigo Kobayashi (Masahiro Motoki), de hoofdpersoon uit Yôjirô Takita’s departures, pakt dat iets anders aan. Wanneer het orkest waarin hij pas als cellist is aangenomen wordt ontbonden, biecht hij het direct op aan zijn vrouw Mika (Ryoko Hirosue). En als hij vervolgens de stad wil ontvluchten, terug naar zijn geboortedorp, meldt hij dit ook zonder omhaal en volgt zij gewillig. Pas als hij in dat dorp weer een baantje vindt, begint het verzwijgen.
Daigo verzwijgt niet dát hij werk heeft, maar wat voor werk het is. De advertentie had het over ‘mensen helpen bij reizen’, maar dat was een zetfout, meldt zijn vrolijk-norsige nieuwe baas Sasaki (Tsutomu Yamazaki): het had moeten zijn ‘mensen helpen met afscheid nemen’. Daigo gaat aan de slag als aflegger, de persoon die een dode in aanwezigheid van familie en vrienden ritueel klaarmaakt voor de overtocht naar het hiernamaals. En hij blijkt het, na een wat lugubere eerste kennismaking met een twee weken oud lijk, nog vervullend werk te vinden ook, en er aanleg voor te hebben bovendien. Alleen jammer van die schaamte.

Zwarte humor
departures (de originele Japanse titel, okuribito, betekent letterlijk ‘het wegzenden van mensen’) won afgelopen februari verrassend de Oscar voor beste niet-Engelstalige film, daarmee de gedoodverfde favorieten waltz with bashir en entre les murs achter zich latend. Waarom de immer behoudende Academy uiteindelijk niet koos voor die veel confronterender films is niet moeilijk te zien. departures is een typische Oscarfilm: een waardig onderwerp, met enige verve in beeld gebracht, en vooral gericht op het bespelen van de emoties.
En het is een film die drijft op zijn cast. Naar verluidt was Masahiro Motoki degene die met het idee voor de film kwam, en hij vult zijn rol tot alle hoekjes van het karakter in: niet alleen de ingehouden twijfels en schaamte maar ook zijn bij vlagen welhaast slapstickachtige klungeligheid, als hij niet achter een cello zit of met een lijk aan het werk is. En Tsutumo Yamazaki steelt elke scène als de wijze oude baas, van wie je je continu afvraagt of hij zich er van bewust is hoe droogkomisch hij uit de hoek komt.
Want dat verrast: hoe grappig deze film over de dood vooral ook is. Bij de eerste aflegging die Daigo zelfstandig doet, die we in de proloog van de film te zien krijgen, komt hij er pas tijdens de ceremonie achter dat het lijk een transseksueel is — zij heeft ‘Een Ding’, fluistert hij geschokt tegen zijn stoïcijnse baas. Het zijn vooral deze zwarte humor en de kolderieke mini-momenten die haar afwisselen, die departures de moeite waard maken.

Joost Broeren