Dear White People

Over de Amerikaanse koude burgeroorlog. En de onze.

  • Datum 18-12-2014
  • Auteur
  • Gerelateerde Films Dear White People
  • Regie
    Justin Simien
    Te zien vanaf
    01-01-2014
    Land
    Verenigde Staten
  • Deel dit artikel

U bent niet racistisch? De campus comedy Dear White People, die eigenlijk een open brief aan de Amerikaanse samenleving is, laat zien dat niemand er vrij van is.

Door Ronald Rovers

Dat zwart en wit na Obama’s verkiezing tot president in Amerika niet gezellig zijn gaan samenleven in een ‘post-raciaal’ paradijs zal weinig mensen zijn ontgaan. Voor een intelligente kijk daarop, raad ik iedereen de columns van Ta-Nehisi Coates aan in het Amerikaanse tijdschrift The Atlantic, waarin hij de pijnpunten en hypocrisie blootlegt van de moderne multiculturele samenleving.
Wie toch nog droomde van vreedzame co-existentie moet de afgelopen tijd wakker zijn geworden door de consistente vrijspraak van een aantal agenten en buurtwachten die op straat ongewapende zwarte mannen doodschoten. Of door de verontwaardiging en de protesten die daarop volgden. Of door die zwarte pietendiscussie hier in Nederland. Of door het racisme dat voor de zoveelste keer naar voren kwam in de documentaire Zwart als roet van Sunny Bergman waarin oplettende landgenoten meteen ingrepen als een zwarte man een fietsslot openbrak maar een witte man rustig z’n gang lieten gaan. Of door de reacties van bepaalde blogs daarop, die racisme en beledigingen tot nieuwe politieke correctheid hebben verheven.

Timing
De timing van Dear White People, een komedie over het systemische racisme op een elitaire Amerikaanse universiteit, is daarom akelig perfect. Dat zal cynisch genoeg ook de reden zijn dat dit slimme debuut van Justin Simien hier versneld wordt uitgebracht.
Wat is er dan zo slim aan Dear White People? Eigenlijk bijna alles. Simien gebruikt het vertrouwde format van de campus comedy om een verhaal te vertellen dat mensen liever niet willen horen. Een verhaal, niet alleen over ‘wit racisme’ en ‘white privilige’, maar over de stereotypen die we allemaal gebruiken om makkelijk over anderen te oordelen. Niet alleen wit over zwart maar ook hetero over homo en man over vrouw. En vooral ook andersom. Niemand komt er makkelijk vanaf. Wat ook opvalt is dat zelfs met zo’n grote cast bijna alle personages tot hun recht komen. Daaraan merk je dat er lang over is nagedacht.

Bruggen
De plot doet er nauwelijks toe want het is een tamelijk rechtlijnig verhaal over de cultuurclashes van een groep zwarte studenten op een witte universiteit. Sommige komen in opstand, anderen denken vooral aan hun carrière en willen geen vijanden maken.
Speak softly, moet Simien hebben gedacht in navolging van Roosevelt, want het is geen agressieve politieke film geworden. Breng het licht — de film grossiert in komische oneliners — en denk goed na over wat je wilt zeggen. Veel grappen postte de regisseur bijvoorbeeld op Twitter om te zien hoe ze zouden vallen.
Humor is altijd al een ernstige zaak geweest en een van de dingen die Simien laat zien is dat humor vaak als excuus wordt gebruikt voor het in stand houden van racistische stereotypen. Als je mensen daar op aanspreekt — denk maar aan de zwarte pietendiscussie — dan is het antwoord dat het maar een geintje is. Of een cultuurhistorisch geintje met een respectabele achtergrond. In Dear White People komt dat geintje in de vorm van een feest van een witte elitaire studentenclub waarin iedereen verkleed als zwart stereotype moet verschijnen. Het verschil met Simien, die ook humor gebruikt om zijn kant van het verhaal te vertellen, is dat hij humor gebruikt om bruggen mee te slaan. Om te ontwapenen. Niet om bruggen mee te verbranden, en te bewapenen.
Een andere vorm van hypocrisie die de film blootlegt, is dat de universiteiten die zich laten voorstaan op hun ‘affirmative action’ of positieve discriminatie net zo goed geregeerd worden door kortzichtigheid als blijkbaar een politieagent in Ferguson of een buurtwacht in Sanford. Lid worden van bepaalde studentenclubs of van de redactie van het universiteitsblad blijkt voor zwarte studenten nog steeds niet op basis van hun eigen merites te gebeuren, maar alleen als daar een politiek doel mee gediend is.

Voorbij stereotypen kijken
Dat is het cruciale probleem dat Simien op tafel legt: dat we als individuen, maar ook als professionals en instituten nog steeds niet voorbij iemands ras kunnen kijken. Dat stereotypen of het bewust zijn van stereotypen nog altijd ons denken en handelen ten opzichte van elkaar bepalen. En dat er heel wat meer nodig is dan een handvest over gelijkheid met keurige uitgangspunten en prachtige intenties om dat te laten veranderen. Om te beginnen een film als deze.