DE SCHIPPERS VAN DE KAMELEON

Boert en jokkernij

  • Datum 12-01-2011
  • Auteur
  • Gerelateerde Films DE SCHIPPERS VAN DE KAMELEON
  • Regie
    Steven de Jong
    Te zien vanaf
    01-01-2003
    Land
    Nederland
  • Deel dit artikel

De gouden swipe en De fûke waren goed voor uitpuilende dorpshuizen en tienduizenden bezoekers. De eveneens Friestalige soapserie ‘Baas boppe baas’ ontpopte zich als een provinciaal kijkcijferkanon. Met zijn Nederlands gesproken bewerking van het jongensboek De Kameleon probeert regisseur Steven de Jong de sprong te maken naar het landelijke bioscooppubliek.

Wie ooit een avondje dorpstoneel bijwoonde, weet dat voor het publiek de helft van de lol bestaat uit het herkennen van de acteurs. De hilariteit is groot als een notabele zijn opkomst maakt in een lollig kostuum. Als de acterende schoolmeester dan ook nog een pikant grapje mag maken zijn de boert en jokkernij niet van de lucht. Met De schippers van de Kameleon bewijst Steven de Jong dat hij deksels goed heeft opgelet bij de plaatselijke toneelavondjes. Kijk, daar heb je weerman Pyt Paulusma, en hij speelt… een weerman! Olijk kijkt Henk Westbroek de camera in als ijsverkoper Piersma. En is het niet kostelijk, dat ook voormalig Commissaris van de Koningin Ed Nijpels even komt opdraven als provinciaal hoogwaardigheidsbekleder? Het probleem met De Jongs dorpstoneel is, dat het gemaakt is met het budget voor een volwassen speelfilm. Als een kind dat met een vet gevulde beurs in de snoepwinkel is losgelaten, gooit De Jong lukraak kleuren, smaken en texturen bij elkaar. Een eenduidige visie op het door hem geadapteerde jongensboek van Hotze de Roos valt niet te ontdekken. Wel hangt er een zweem van nostalgie naar die Goede Oude Tijd over de film, maar ook daarin treft de regisseur eigenlijk geen moment een consequente toon.

Theateren
De schippers van de Kameleon opent als een ouderwets oubollige plattelandskomedie, waarin de schelmachtige tweeling Sietse en Hielke Klinkhamer hun roestige oude boot De Kameleon met een automotor ombouwen tot een loeiend racemonster. Die motor krijgen ze als dank van de dorpsarts, nadat ze deze uit een netelige situatie hebben gered tijdens een hevige storm. Dat brok natuurgeweld dient zich aan in de vorm van een misplaatste actiesequentie, compleet met digitale trucjes à la Twister. Nog meer actie, maar dan van het natte en platte soort, komt voorbij in een bootachtervolging die sterk doet denken aan Dick Maas’ succenummer Amsterdamned. Niet alleen de aaneenschakeling van stijlbreuken zorgt voor een rommeltje, ook het mengelmoesje van acteerstijlen speelt de film parten. Tegenover de Mokumse moppentapper Maarten Spanjer, die een volstrekt ongeloofwaardige boerenknecht neerzet, staat Fries acteercoryfee Rense Westra er op los the theateren, compleet met vet aangezet accent. Ondertussen lepelen de jeugdige hoofdpersonen braaf hun zinnetjes op.
De lukrake wijze waarop De Jong allerlei invalletjes en ideetjes op een hoop gooit leidt ook tot onbedoelde misverstanden. Neem bijvoorbeeld de relatie tussen het wees geworden stadsmeisje Esther (Saar Koningsberger) en haar oom, de door Peter Tuinman vertolkte notarisklerk Bleeker. Op zeker moment neemt pubermeisje Esther een uitdagende pose in, met op haar neus zo’n bakvisachtige zonnebril, die we kennen uit Stanley Kubricks Lolita. Een intieme dialoog tussen Esther en Bleeker komt hierdoor in een bizar daglicht te staan, vooral als Bleeker kort daarna overlijdt en iedere suggestie van dubieuze intenties wordt weggeblazen. Een familiefilm die een volwassen kijker over de hoofden van het jeugdige publiek heen op het spoor kan zetten van pedofiele praktijken? Er is hier iets niet in de haak, Veldwachter Zwart!

Fritz de Jong